چاپ

در این جا سالشمار زندگی و حیات ادبی شهریار را بر کتاب می‌افزایيم. این سالشمار را بر اساس منابعی چند، از جمله کتاب «کتاب‌شناسی آثار شهریار» اثر خانم دكتر مریم مشرّف و یادداشت‌های پراکنده‌ی ديگر تنظیم کرده‌ايم.


سالشمار زندگي شهريار

شهریور  1285ـ تولد، تبریز، بازارچه‌ی میرزا نصرالله، چای قیراغی.

1288 ـ مهاجرت خانواده به قریه «خشکناب» به علت ناامنی در تبریز.

1289ـ سرودن اولین شعر در چهار سالگی:

      رویه باجی، باشیمین تاجی، اتی آت ایته، منه و ئرکته.

1290ـ آغاز تحصیلات ابتدایی در مکتب قریه، خواندن «گلستان و نصاب» و آشنایی با قرآن مجید.

1291ـ سرودن دومین شعر در هفت سالگی:

      من گنه کار شدم وای به من،

      مردم آزار شدم وای به من.

1293ـ آغاز دوستی با میر حبیب ساهر تبریزی در مکتب‌خانه.

1295ـ سرودن سومین شعر به تأثیر اشعار«شاتوبریان» در وصف تبریز و. . .

1296ـ سرودن اشعار ترکی به همراهی میر حبیب ساهر تبریزی.

1297ـ سرودن چهارمین شعر به اقتضای شعر یکی از اجداد خود:

      «خور» به «مه» یار شود گر تو به «مهیار» آیی،

      آفتابا چه شود گر تو به مه یار آیی.

1298ـ سرودن پنجمین شعر در کنار رودخانه «صافی» مراغه (صوفی چای) در گردشی همراه پدر:

      صوفی بیا که بر لب «صافی» مکانم است،

      وین صبح جاودانه صفا بخش جانم است.

1299ـ چاپ چند غزل با تخلص «بهجت» در مجله «ادب» مدرسه «متوسطه» تبریز.

1299ـ ورود به تهران، و اقامت در منزل «اکرم السلطنه» خواهر محمد علی شاه قاجار.

1300ـ آشنایی با ابوالحسن صبا ( 1281ـ1336) و سید عبدالکریم امیری فیروزکوهی (1289ـ1363).

1300ـ تغییر تخلص از «بهجت» به «شهریار» به تفأل از دیوان حافظ.

1302ـ آغاز شیفتگی و عاشقی.

1303ـ ورود به مدرسه عالی «طب» به اصرار پدرش.

7ـ1306ـ گذراندن دوره انترنی در بیمارستان «سپه».

1308ـ چاپ مثنوی روح پروانه.

1309ـ جدایی از معشوق در تعاقب خوابی که دیده بود، بحران شدید روحی، رها کردن تحصیل در آخرین ترم تحصیلی.

1310ـ چاپ «دیوان شهریار» با مقدمه‌ی ملک‌الشعراءبهار (1265ـ 1330)، سعید نفیسی (1274ـ1345)، پژمان بختیاری (1279ـ 1353).

1311ـ انتقال به نیشابور با رتبه یک اداری، به سمت مامور و با حقوق «320 ریال» در ماه.

1311ـ ملاقات با کمال‌الملک (1226ـ 1319) یکی از برجسته‌ترین هنرمندان رشته نقاشی و نگارگری.

1312ـ انتقال از نیشابور به مشهد، آشنایی و دوستی با میرزا رضاخان عقیلی، محمود فرخ.

(1275ـ1360)، گلشن آزادی و . . .، شرکت در انجمن‌های ادبی خراسان از جمله مکتب شاهپور.

23 رمضان 1313ـ فوت پدر ( سید اسماعیل موسوی مشهور به حاج میرآقا خشکنابی)، مدفون در قم.

1313ـ شرکت در جشن هزاره‌ی فردوسی در «طوس».

1314ـ بازگشت به تهران، اقامت در خیابان ژاله. . .

1315ـ استخدام در بانک کشاورزی و پیشه و هنر به کمک اسماعیل امیر خیزی (1255ـ 1344).

1317ـ سفر به «بار فروش» مازندران با امیری فیروزکوهی جهت دیدار نیمایوشیج (1274ـ1338) (در این سفر نیما او را نمی‌پذیرد).

1319ـ ورود به جرگه‌ی فقر و درویشی و شرکت مجدد در مجالس احضار اروح.

1321ـ دیدار با نیما یوشیج در تهران.

1321ـ چاپ مثنوی «صدای خدا» با مقدمه حسن ارسنجانی (1301ـ1348).

1323ـ آشنایی با حبیب‌‌الله سماعی (1284ـ1325) نوازنده نامی سنتور.

1324ـ شرکت در اولین کنگره نویسندگان ایران به ریاست ملک‌الشعراء بهار.

1325ـ چاپ منظومه «قهرمانان استالینگراد» با مقدمه علی شاهنده.

1326ـ آشنایی با هوشنگ ابتهاج (1306ـ ـ) هـ ا. سایه.

1328ـ چاپ جلد اول دیوان با عنوان «شهریار 1»، با مقدمه محمد زهری (1305ـ 1373).

30ـ 1329ـ سرودن منظومه مشهور«حیدر بابایه سلام» به تأثیر حضور مادر و تجدید خاطرات کودکی.

31 تیر1331ـ فوت مادر (کوکب خانم) در بیمارستان «هزار تختخوابی» تهران و تدفین او در قم.

1332ـ باز گشت به تبریز.

25 مرداد 1332ـ ازدواج با یکی ازخویشاوندان (عزیزه عبدالخالقی، آموزگار دبستان)، خرید خانه در نزدیکی« ارک »(چوخورلارکوچه‌سی). . .

1332ـ چاپ «حیدر بابایه سلام» در تبریز.

1333ـ چاپ «منتخت آثار شهریار» توسط نشریه‌ی مهرگان.

1333 ـ تولد اولین فرزند «شهرزاد».

1334ـ آغاز کتابت قرآن و انزوای تدریجی.

شهریور1334ـ دیدار با ابوالحسن صبا (1281ـ1336) و عبدالله دوامی (1270ـ1359) در تبریز.

1335ـ چاپ جلد دوم دیوان با عنوان«شهریار2».

1335ـ تولد دومین فرزند «ابوالحسن» (بعد از 15 روز فوت می‌کند).

1335ـ اشتغال مجدد در بانک کشاورزی و پیشه و هنر.

1335ـ چاپ جلد سوم دیوان با عنوان «شهریار3».

1335ـ انتشار کتاب «کؤشن» اثر حبیب ساهر حاوی منظومه‌ی، «خاطرات» در استقبال از«حیدر بابایا سلام».

آبان1336ـ سرودن مثنوی «مولانا در خانقاه شمس» به مناسبت روز مولانا.

1336ـ تولد سومین فرزند «مریم».

1336ـ چاپ جلد چهارم دیوان با عنوان «شهریار4».

تیر 1337ـ نامگذاری روز «16 اسفند» به نام « روز شهریار» در تاریخ آذربایجان از طرف وزارت فرهنگ وقت و تجلیل از او با حضور عده‌ای از شاعران و نویسندگان از جمله حسین پژمان بختیاری و ایادی رژیم طاغوت.

1338ـ تولد چهارمین فرزند «هادی».

1340ـ ترجمه‌ی گزیده‌ای از اشعار او به زبان انگلیسی.

1342ـ انتشار کتاب «منوگرافیا محمد حسین‌‌شهریار» تألیف غلامحسین بیگدلی (1279ـ 1376) در باکو.

1343ـ انتشار کتاب «شهریار و حیدر بابایه سلام» تألیف پروفسور احمد آتش در ترکیه.

10 خرداد 1344ـ بازنشستگی از بانک کشاورزی و پیشه و هنر.

1344ـ انتشار مجموعه‌ی شعر «لیریک شعرلر» از حبیب ساهر حاوی اشعار انتقادی از موضع‌گیری‌های سیاسی شهریار.

1344ـ دیدار با هـ ا. سایه و . . .

1345ـ دعوت به آذربایجان شوروی برای شرکت در جشن دویست و پنجاهمین سالگرد تولد ملاپناه‌ واقف.

1346ـ انتشار منظومه‌ی بلند «بولود قاراچورلو» سهند خطاب به شهریار.

1346ـ سرودن منظومه‌ی سهندیه (به زبان ترکی).

1346ـ چاپ دوم «حیدربابا».

1346ـ اصرار به قبول ریاست کتابخانه‌ی پهلوی، و مهاجرت به تهران از طرف رژیم.

تیر1346ـ چاپ دیوان با عنوان«کلیات دیوان شهریار» مجموعه پنج جلدی در تبریز.

تابستان 1346ـ مسافرت 15 روزه به تهران، اقامت در منزل سهند (ـ 1358) دیدار با هـ ا. سایه، فریدون مشیری (1304ـ )، و . . .

تجلیل از او توسط چند محفل فرهنگی وابسته به رژیم.

1348ـ اعطای درجه استاد افتخاری به او از طرف دانشگاه تبریز و تجلیل از او در سالن«شیر و خورشید» تبریز از سوی کارگزاران رژیم.

1347ـ انتشار مقاله انتقادی از «حسین دورگون» در هفته نامه‌ی «مهد آزادی ویژه هنر و اجتماع» در باب انعطاف شهریار در مقابل کارگزاران رژیم.

خرداد 1349ـ چاپ جلد دوم دیوان با عنوان «کلیات دیوان شهریار» در تبریز.

6 آذر 1350ـ دیدار با رستم علی‌اوف ( ـ 1373) ایران‌شناس شوروی در منزل سهند.

1350ـ ترجمه اشعاری از او به زبان فرانسه.

1351ـ انتشار کتاب «آذری تورکجه سی (ترکی آذری) با ترجمه و شرح دقایق زبانی و دستوری حیدربابایه سلام»[1] تألیف پروفسور محرم ارگین در ترکیه.

1351ـ دیدار با رسول حمزه توف شاعر داغستانی در تبریز.

1351ـ تشکیل دومین کنگره سراسری شعر ایران در تبریز به ریاست او، این کنگره از طرف برخی از شاعران تحریم و جنجال بزرگی در اطراف آن برپا شد.

دی 1352ـ مهاجرت به تهران و اقامت در امیرآباد.

بهمن 1353ـ فوت همسر (عزیزه خانم) و تدفین او در قم.

تابستان 1356ـ بازگشت به تبریز و انزوا.

1358ـ مرگ بولود قاراچورلو (سهند)، رثائیه بلند شهریار در سوگ سهند به فارسی (سهندیه فارسی).

1359ـ انتشار شعر با ردیف «آپارا» از حسین دوزگون در مجله انقلاب یولوندا در انتقاد از موضع‌گیری سیاسی شهریار.

1360ـ آغاز به سرودن شعر در هم آوایی با انقلاب اسلامی.

1361ـ چاپ اشعار ترکی با عنوان «شهریارین آذربایجان دیلینده اثرلری» به کوشش یحیی شیدا در تبریز.

29 تا 31 فروردین 1363ـ بر پایی کنگره بزرگداشت استاد سید محمد حسین شهریار به مناسبت هشتادمین سالگرد تولد او در «تالار وحدت» دانشگاه تبریز.

1361ـ سرودن قطعه‌ی «محقق سن» توسط شهریار خطاب به استاد دکتر حسین محمدزاده صدیق (دوزگون).

1363ـ ملاقات شهریار با آیت‌الله خامنه‌ای.

1363ـ چاپ مجموعه‌ی شعری با نام «نغمه‌های خون» همزمان با کنگره‌ی بزرگداشت.

16 خرداد 1366ـ دیدار با هـ ا. سایه و محمد رضا شفیعی کدکنی (م. سرشک) (1318ـ ) در تبریز.

29 تیر 1366ـ دیدار با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (رئیس جمهور وقت) در رأس جمعی از شاعران آذربایجانی در استاندار ی تبریز.

19 آذر 1366ـ آغاز بیماری، بستری شدن در بیمارستان امام خمینی تبریز به مدت چهار ماه.

9 مرداد1367ـ عیادت حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (رئیس جمهور وقت) از او در بیمارستان مهر.

27 شهریور 1367ـ وفات، ساعت 45/6 دقیقه بامداد در بیمارستان مهر، طبقه پنجم، اتاق513.

28 شهریور 1367ـ تشییع از بیمارستان مهر تا فرودگاه مهرآباد و انتقال پیکر با هواپیما به تبریز.

29 شهریور1367ـ دفن در مقبرۀ الشعرای تبریز با تشییع بیش از 40 هزار نفر، اعلام عزای عمومی در سراسر آذربایجان.


[1] این کتاب در دوره‌های دکترای تورکولوژی دانشکده‌های ادبیات ترکیه جزو کتب درسی است.