كتاب «ضروب امثال تركيه» از مؤلفي ناشناخته در قرن يازدهم هجري نگاشته شده است. اين اثر در 276 صفحه به قطع رقعي توسط نشر تكدرخت در تهران چاپ شده است. در معرفي اثر، دکتر حسین محمدزاده صدیق در مقدمه‌ي خود چنين آورده‌اند:
«مؤلف نام اثر خود را «ضروب امثال ترکیّه» نامیده است در این جا لفظ «ترکیّه» مانند الفاظ فارسیّه و عربیّه به کار رفته است و معنای منسوبیت می‌دهد. و آن را به باب‌هایی به تعداد حروف الفبا تقسیم کرده است. نظیر باب الالف، باب با و جزء آن؛ و در آن روی هم تعداد 1424 ضرب‌المثل ترکی آذری جمع کرده است.
ترکیب «ضروب‌امثال» جمع ضرب‌المثل است. به همین نام در فهرست‌های نسخ خطی ترکی، چندین رساله و کتاب بر ما معلوم است. از جمله کتابی با نام مجموعه‌ی ضروب امثال از امرالله محمد آقا شمس‌الدین (وفـ . 959 هـ.) و سه دفتر به همین نام از علی امیری به شماره 211 و 209 که در گنجینه‌ی نسخ خطی کتابخانه‌ی فاتح ملت استانبول نگهداری می‌شود.
رسالاتی نیز با عنوان‌هایی مانند تحفة‌الامثال، کلام ظرفا و غیره موجود است که در کتابخانه‌های مختلف به صورت نسخه‌های خطی محافظت می‌شود.
از میان کتب چاپی اولیه می‌توان به منابع زیر اشاره کرد:
1. تورکی ضروب امثال از احمد مدحت، چاپ 1871، اسلامبول، مطبعه‌ی عامره، دارای 168 ص. با 4300 ضرب‌المثل ترکی که عمدتاً تعلق به مجموعه مشترک ترکی دارد.
2. منتخبات ضروب امثال ترکیّه از احمد وفیق، چاپ 1871 دارای 303 ص.
3. جُمل حکمیه‌ی ترکیّه از احمدبن حسین بولیلو.
4. آنا دیلی از میرزا حسن رشدیه، چاپ تبریز که تعداد قابل توجهی از ضرب‌المثل‌ها در آن جای داده شده است.
5. حیوانلار مرافیعه‌سی از احمد بصیرت، چاپ تبریز، 1332 هـ. ق. در 188 ص. که دارای مقداری ضرب‌المثل عربی، ترکیِ آذری و فارسی است.
آماده‌سازی متن
در آماده‌سازی این متن منحصر به فرد برای چاپ، کارهای زیر را انجام دادیم:
1. سعی کردیم به قرائت صحیح متن بپردازیم و کلمات را آن گونه که ضبط شده است. حتی اگر به املای نامأنوس هم اگر بود، آوردیم.
2. همه‌ی ضرب‌المثل‌ها را آوانویسی کردیم.
3. همه‌ی ضرب‌المثل‌ها را به فارسی برگردانیم و آن‌جا که توانستیم به معادل‌یابی هم دست زدیم و ضرب‌المثل مشابهی در فارسی، اگر یافتیم، در کنار متن قرار دادیم.»
در ذيل چند نمونه از امثال اين كتاب را آورده‌ايم:
باب الف
1. الله الله دئمه‌یینجه، ایشلر اؤنمز.
Allah Allah deməyincə işlər önməz.
(تا خدا خدا! گفته نشود، کارها پیش نخواهد رفت.)
2. ایش اولدور الله اؤنه‌ره.
İş oldur allah önərə.
(کار آن است که خدا آن را پیش راند.)
3. آت یوکونور، ایگیت اؤگونور.
At yükünür, iyit öyünür.
(بار بر دوش اسب گذاشته می‌شود، جوانمرد مورد تمجید قرار می‌گیرد.)
4. اولو سؤزون ائشیتمهین، اولویا ـ اولویا قالیر.
Ulu sözün eşitməyən, uluya uluya qalır.
(هر که سخن بزرگان را گوش نکند، به زوزه کشیدن می‌افتد.)
5. ائل آتان داش، اوزاغا دوشر.
El atan daş, uzağa düşər.
(سنگی را که مردم بیندازند، دور می‌افتد.)
6. ائششگی یاواش گؤرهن، قوشا مینر.
Eşşəyi yavaş görən, qoşa minər.
(کسی که خر را کُند براند، جفت جفت سوار می‌شود.)
7. آتا مالی اوغولو یانشاق ائلر.
Ata malı oğulu yanşaq elər.
(دارایی پدر، پسر را بیهوده‌گوی خواهد کرد.)
8. آیین اون بئشی قرانقو ایسه، اون بئشی آیدینلیقدیر.
Ayın on beşi qəranqu isə, on beşi aydınlıqdır.
(اگر نیمی از یک ماه تاریک باشد، نیم دیگر آن روشن است.)
9. اوغول آتادان گؤرمهیینجه، سوفره سالماز.
Oğul atadan görməyincə, süfrə salmaz.
(پسر تا از پدر نیاموخته باشد، سفره بر دیگران نمی‌گسترد.)
10. اؤزون یورولاندا، یولداشینی اؤلموش بیل!
Özün yorulanda, yoldaşını ölmüş bil!
(هنگامی که خودت خسته شدی، دوستت را مرده بدان!)
11. ار اولان سایماز.
Ər olan saymaz.
(جوانمرد به چیزی توجه نمی‌کند.)
12. آت نه قدهر آریق اولسا، انیک اوستهدیر.
At nə qədər arıq olsa, ənik üstədir.
(اسب هر قدر هم که لاغر باشد، از کرّه برتر است.)