در اواسط دهه‌ي هفتاد، استاد دکتر حسین محمدزاده صدیق براي هدايت و راهنمايي دانشجويان خود در مورد املا و نگارش تركي، طرحي تهيه فرمودند كه براي آنان بسيار راهگشا بود. متن نوشته‌ي استاد چنين است:
12. همایش گویش و نگارش معیار در ترکی ایران
1- 12. ضرورت
از آنجا که در راستای سیاست‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، سیاست حفظ سنن و آداب محلی و ارزش‌های بومی اقوام ایرانی تعریف شده است و اخیراً به اجرای کامل اصل‌های قانون اساسی جمهوری اسلامی و از آن میان، اصل پانزد‌هم، اهتمامی دولتی و ملی مشاهده می‌شود، و از آنجا که از پگاه انقلاب اسلامی ایران، موج عظیم ترکی‌نویسی در ایران بلند شده و خیزابه‌های آن می‌رود که نسیان و اهمال و خصومت‌های ستم‌شاهی را به گور بسپارد، و از آنجا که بر اساس ارزش‌های دینی و انقلابی، ترکی‌نویسی نیز خود باید به کاری ارزشی و به دور از هرگونه سیاست بازی و سیاست سازی تبدیل شود و ویژگی خاص انقلابی و اسلامی پیدا کند، و از آنجا که گروه‌های معاند نیز گاه، ترکی‌نویسی را مستمسک و دستاویز عناد با پایه‌های اقتصادی جمهوری اسلامی قرار می‌دهند و به تخریب ارزش‌ها می‌پردازند، ضرورت دارد که مسئولان فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در منطقه‌ی شمال غرب و بویژه در تبریز به این امر اهتمام ورزند.
از این رو، برگزاری همایشی با عنوان «گویش و نگارش معیار در ترکی ایران» پیشنهاد می‌شود.
2- 12. طرح موضوع
اگر کلمات، عبارات، جملات و پاره‌های نظم و نثر به کار رفته در الواح سومری را اساس قرار بدهیم، باید ادعا کنیم که نگارش ترکی ایرانی پیشینه‌ای هفت هزار و پانصد ساله دارد و الفبای ترکی سومری، نخستین الفبای غیر تصویری جهان بشریت است که صورت تکامل یافته‌ی آن الفبای قرآنی ماست و از صدر اسلام، زبان ترکی ایرانی با این الفبا نگاشته می‌شود و دریایی از کتب نظم و نثر در حیطه‌ی کلام، فلسفه، عرفان، فقه و اصول و ادبیات در سرزمین ایران اسلامی با این الفبا به یادگار نهاده شده است و در دوره‌های گوناگون، شیوه‌های خاص املایی به خود گرفته است.
تغییر الفبای اسلامی در کشورهای ترکی زبان در قرن اخیر، سبب قطع رابطه‌ی نسل‌های جدید با گذشته‌ی پربار اسلامی خود شد و به نظر می‌رسد که ما موظف هستیم ضمن حفظ این ارتباط ناگسستنی با گذشته‌ی سرشار از معارف اسلام و مفاهیم قرآن، شیوه‌ی نگارش و قواعد املایی آن را الهام گرفته از گویشی متقن و بهنجار و بسامان با اسلوبی نوین تحت نظم قابل قبولی در آوریم و از تشتّت در شیوه‌های نگارشی جلوگیری کنیم.
1- 2- 12. گویش معیار
گویش معیار به گویشی از زبان اطلاق می‌شود که بیش از دیگر گویش‌ها بتواند به قواعد و اصول دستور زبان نزدیک باشد و تأثیر شرایط اقلیمی جغرافیایی و گذرهای تاریخی و قومی غیر در آن کمتر باشد. گویش معیار ترکی ایرانی در شمال غرب سرزمین بزرگ جمهوری اسلامی ایران، بی‌گمان تفاوت‌هایی هر چند اندک، با گویش معیار در جمهوری آذربایجان خواهد داشت که وظیفه‌‌ی این همایش بررسی زوایا و دقایق آن است.
نگارش معیار
نشانه‌های نگارشی در واقع نشانه‌ها و علامات قراردادی برای گویش معیار هستند که نخبگان، ادبا و علمای اهل زبان در طول تاریخ به دگرگون سازی آن می‌پردازند. اگر در گذشته‌های دور نگارش، نوعی رمز و راز شمرده می‌شده که فقط کاهنان قلم به دست می‌توانستند آن را بگشایند، امروزه مفتاح آسان و قابل دسترسی برای گنجینه‌های اندیشه‌ی بشری به شمار می‌رود. نگارش معیار امروز ترکی ایرانی، متاسفانه بررسی نشده است و هم اکنون در میان ترکی‌نگاران تشتّت‌ها و چندگونه نویسی‌های زیانباری وجود دارد.
2- 2- 12. هدف‌های همایش
نخستین هدف اصلی همایش رسیدن به وحدت و هماهنگی در تعیین گویش معیار ترکی ایرانی با سرعنوان‌های زیر خواهد بود:
1. کدام گویش در ایران به قواعد فطری و غریزی ترکی ایران نزدیک‌تر است؟
2. پی افزوده‌های ترکی که تعیین کننده‌ی هشتاد درصد از طالع صرف زبان ترکی است به چه معیاری قابل تلفظ در «گویش معیار» است.
3. الفاظ و کلمات دخیل عربی و فارسی که به دنبال قرن‌ها همزیستی این السنه با هم در ترکی رایج شده و قواعد نحوی زبان را هم تخریب نکرده و با خود بار مذهبی، عرفانی، ادبی و . . . به زبان آورده‌اند، چگونه باید حفظ شوند و معیار پذیرفته شده در «گویش و نگارش معیار» آن‌ها کدام است؟
4. به جای الفاظ و لغات روسی و غربی که در گویش و نگارش جمهوری آذربایجان به کار می‌رود، اصول جایگزین و شیوه‌های آن بررسی شود.
5. شیوه‌های ابداع و گزینش واژه‌ها و اصطلاحات نوین ترکی و معادل‌یابی لغات جدید فرنگی و ظرائف و دقائق این کار، مورد مداقّه قرار گیرد.
دومین هدف اصلی همایش، رسیدن به وحدت و هماهنگی در تعیین «نگارش معیار» و یا «املاء واحد» ترکی ایرانی با سرعنوان‌های زیر خواهد بود:
ا. بررسی سلیقه‌ها و دیدگاه‌های گوناگون در گزینه‌های شیوه‌ی نگارش و املاء ترکی ایران.
2. بررسی تغییر و یا علامت‌گذاری و ایجاد دگرگونی در سیستم الفبایی و فوائد و زیان‌های آن و اتخاذ روش معقول.
3. بررسی «صوتی نگاری» در سیستم الفبایی و شیوه‌های اعمال شده‌ی درست و نادرست فعلی و اتخاذ شیوه‌ی پذیرفته شده‌ی همگانی.
4. نگاهی صبورانه به تاریخ املاء ترکی ایرانی از صدر اسلام تاکنون و اخذ و حفظ شیوه‌های نیک آئین و ماندگار اجداد و نیاکان، ترکی نگاران و ترکی نویسان مسلمان ایرانی.
5. تعیین اصول علمی و منطقی نگارش کلمات دخیل فارسی و عربی در ترکی ایران.
6. تعیین خط مشی نگارش کلمات دخیل عربی (فرانسوی، انگلیسی و . . . ).
7. تشخیص علمی و تعیین شیوه‌ی ثابت و معقول املاء الفاظ ترکی الاصل با تدوین قواعد مفصل و گویا و روشن.
3- 2- 12. فراخوان همایش
اهل فن و ارباب قلم، ترکی نویسان و ترکی پژوهان کشور و ارباب مطبوعات منطقه شمال غرب برای حضور فعال درهمایش باید دعوت شوند. به شعرا و نویسندگان و بویژه به افرادی از میان نسل جوان که شور ترکی‌نویسی در سردارند باید میدان داده شود تا بتوانند اظهار وجود کنند و احساس خودی نمایند. پس از تصویب طرح، فراخوان همایش برای چاپ در مطبوعات، جداگانه تنظیم خواهد شد.
5- 2- 12. زمان و مکان همایش
به نظر می‌رسد شهر تبریز شایسته‌ترین مکان برای برگزاری همایش است. زمان آن باید به گونه‌ای تنظیم شود که اغلب دانشگاهیان بتوانند در آن شرکت کنند. مثلا تعطیلات میان دو نیم‌سال و یا اواخر اسفند ماه و یا آغاز سال تحصیلی و اگر با یک مناسبت مذهبی و یا ملی نیز عجین گردد چه بهتر.
به نظر می‌رسد 3 روز، صبح وعصر برای انجام همایش، با در نظر گرفتن جلسات افتتاحیه و اختتامیه و نیز احتمالاً استفاده از موسیقی آذربایجانی، برای برگزاری همایش کافی باشد.
6- 2- 12. مشارکت مسئولان
حمایت و مشارکت مسئولان استانی الزامی است. پیام امام جمعه و حتی حضور ایشان برای افتتاح جلسه، پیام استاندار محترم، حضور مسئولان فرهنگی استان و چند تن از افراد وابسته به روحانیت معظم شیعه، به همایش مشروعیت خواهد داد و امکان سوء استفاده‌های سیاسی را به صفر خواهد رسانید.
نیازی به دعوت خارجی نخواهیم داشت. مسائل فرهنگی خویش را باید خودمان حل بکنیم. به لحاظ حساسیت مسأله حمایت ملموس و مشخص مسئولان کشوری نیز مانند پیام ریاست جمهوری یا وزیر ارشاد و حضور نمایندگان مجلس شورای اسلامی به نظر اینجانب، بایسته است.
دیدگاه‌ها
بتون فرهنگی فعالارین که تورکی دیلنه راجع زحمت چکیلر تانریدان ائولارا موفقیعت مسئلت الییرم .
خوراک‌خوان (آراس‌اس) دیدگاه‌های این محتوا