دیوان رضا صراف تبریزی در 298 صفحه به قطع وزیری توسط نشر ندای شمس در تبریز چاپ شده است.
در پیشگفتار فارسی ابتدای کتاب که قبل از مقدمه جامع صد صفحه‌ای ترکی نگاشته شده است چنین می‌خوانيم:
« رضا صراف تبریزی (1271ـ 1325 هـ.)، سراینده‌ی غزل‌های آبدار و ناب و نوحه‌های روان و سوزناک، در گیر و دار و کشاکش مشروطه، در عهد مظفرالدین شاه قاجار در تبریز زندگی می‌کرد و در سن 54 سالگی، در سال صدور فرمان مشروطیت وفات کرد.
او در میان شاعران آذربایجانی در عصر خود، به عذوبت طبع، روانی سخن و سادگی بیان معروف بود و و هم‌روزگارانش به وی به دیده‌ی احترام می‌نگریستند. گرچه صراف غزل‌گویی و نوحه‌سرایی پیشه داشت، به سرودن اشعار سیاسی و اجتماعی نیز دست می‌زد و در امور خیریه و عام‌المنفعه نیز پیشگام و پیشتاز بود.
دیوان غزلیات و مراثی وی بارها در تبریز، تهران، باکو و استانبول چاپ شده است و در کشور ما، از پرفروش‌ترین دیوان‌های ترکی به شمار می‌رود. چند سال پیش نیز در تبریز کنگره‌ای در سطح بین‌المللی در تبیین اندیشه‌های وی و شناخت میراث ادبی بازمانده از او برگزار شد و دیوان اشعارش (گرچه بدون تصحیح عالمانه) همراه مقالات و گفتارهای چندی درباره‌ی او انتشار یافت.
در مجموعه‌ی حاضر تلاش کرده‌ایم با استفاده از چاپ سنگی دیوان وی که یک سال پس از فوتش در تبریز انتشار یافته است، و نیز با بهره‌جویی از مجموعه‌ها و جنگ‌های ادبی، بخشی از دیوان اشعار ترکی او را ـ ضمن ارج نهادن به زحمات محققان صراف‌پژوه ـ همراه شرح احوال و افکار وی و آوردن آرا و نظرات آنان پیرامون شخصیت و آثارش انتشار دهیم و نارسایی‌های چاپ کنگره را اصلاح کنیم. امیدوارم این اقدام، طلیعه‌ی فتح باب نوینی در شناخت بیشتر صراف و گستره‌ی شعر دوران مشروطیت تلقی گردد.
در این کتاب ما توانستیم 3 قصیده، 93 غزل، 1 ترجیع‌بند، 2 مربع، 2 مخمس، 1 مرثیه، 1 تازیانه، 1 مستزاد و 1 رباعی گردآوریم و همگی را به ترتیب و بر اساس نظام الفبایی قوافی، تنظیم کنیم.»
در ذیل چند غزل از كتاب «ديوان رضا صراف تبريزي» به تصحيح دكتر ح. م. صديق مي‌آوريم:
- 1 –
ساخلاییب ساقی بلورین جامی سیمین ساقدا،
گؤستریر آیات کبرا، انفس [و] آفاقدا.
من کیمی تریاکیِ عشق اولسا هر عاشق بیلیر،
یوخدو معجون لبین کیفیّتی تریاقدا.
گؤزلرین هر گونده یوز مین آدم اوغلون اؤلدورور،
آفرین چوخ یاخشی قابیلدیر قیلیج ویرماقدا.
آشیان اولموش خیال خالیوه خاکی بدن،
مور اگر بیر دانه تاپسا، گیزله‌دیر توپراقدا.
ایچمه‌سه پیکانِ غمزه‌ن قانیمی، یانماز کؤنول،
داشدان اود چیخماز اگر سو اولماسا چاخماقدا.
پنجه‌ی مژگانه پابند اولسا کؤنلوم عئیبی یوخ،
قویدو بیر سوزن مسیحی دؤردومونجو طاقدا.
مستحقّم گل منی بیر بوسه ایلن شاد قیل،
نازنینیم، لذّت روحانی وار انفاقدا.
بیلمیرم آیا بشرسن، یا ملک‌سن، یا پری،
قالمیشام حیران [و] عاجز قُدرتِ خلاّقدا.
عاقبت شیرین غمین صرّافی فرهاد ائیله‌ییب،
سینه داغیندان سالیر مین داغی بیر دیرناقدا.
- 2 -
قارا گؤزونده گؤزه‌ل، قصد جان علامتی وار،
بو جان اونوندو قوی آلسین، منه نه منّتی وار؟!
گؤزون گؤز ائیله‌دی جان آلماغا، قاشین آلدی،
بو امر خیرده قاش و گؤزون شراکتی وار.
بو درد هیجر ایلن اؤلمک اگرچی خوشدو منه،
باشیم دیزینده وئرم جان، بیر اؤزگه لذّتی وار.
نه قده‌ر اوخ آتا مژگانلارین دوتار سینه‌م،
سنین اوخونلا منیم سینه‌مین رفاقتی وار.
او خنجرین، بو باشیم؛ کس، آپار، منی قورتار،
چکنمیرم، بدنه باشیمین اذیّتی وار.
شکنج زولفووو گؤرجک، دئدی نجوم اهلی:
«ـ بو آی باشیندا عجب فتنه‌لر قیامتی وار!»
گتیر قدملریوه باش و جان ائدیم شاباش،
گؤروم بو جان سنه قوربان اولا، لیاقتی وار.
ملامت ائتمه منی مدّعی! اوتان تاریدان،
بو عشق، عشق مجازی دگیل، حقیقتی وار.
منیم بو عشقیمه بنزه‌ر نئجه سنین عشقین؟
ظهوری منده ائدیب جیلوه، سنده صحتّی وار؟!
منیم نگاریمی عاشق گؤزونده گؤرمه‌میسن،
همین بو قدر ائشیدیبسن:«ـ گؤزه‌لدی، شؤهرتی وار!»
زبان‌حال ایله حالیمدان ائتمیشم حالی،
چوخ اهل حالدی یاریم، غریبه حالتی وار.
نه قدر من اونو چوخ ایسته‌رم اوره‌ک دولوسو،
اونون منه بیره یوز مین ائله محبّتی وار.
ریاض حوسنده سیرِ گوله اولوب قانع،
ریاضت اهلیدی صرّاف، چوخ قناعتی وار.
- 3 –
چون وئردی دل او دلبر نامهربانه دل،
قویدو یانار اود ایچره منی یانه ـ یانه دل.
دوتماز دلیم شکایت ائدیم درد هیجردن،
شرحین بو نکته‌نین گتیریر خوش بیانه دل.
ایستردی بیر علاقه قیلا زولف یار ایلن،
دیوانه‌لیک طریقه‌سین ائتدی بهانه دل.
قویموش محبّت عالمی‌نین گؤز بناسینی،
امّا خدنگ محنته اولموش نیشانه دل.
اوینار ز بس کی مُهره‌ی مهر نگار ایلن،
اولموش بساط نرد کیمی خانه ـ خانه دل.
خال و خطین خیالی ایلن گلدی جانه جان،
لعل لبین هواسی ایلن دؤندو قانه دل.
تاپشیر صبایا خانه خراب ائتمه‌سین منی،
زولفون تئلینده چونکو دوزوب آشیانه دل.
زولفونده بی‌جهت غم ایلن الفت ائتمه‌ییب،
یول قورخولوقدو چون قوشولوب کاروانه دل.
کؤنلوم نئجه خیال لب یاردان کئچر،
اولموش صدف او راز نهانه دل.
صرّاف! طعنه ویرما دله، اهل دل بیلیر،
بیهوده سن فغان ائده‌سن، عاشقانه دل.
- 4 –
بیر ساغر ایلن ساقی! مست ائیله بو مخموری،
ای قلبیمین آرامی، وی گؤزلریمین نوری!
نی نی منه بیر ساغر نئیله‌ر، دولو دولدور وئر،
یا بیر قدح چین ی یا کاسه‌ی فغفوری.
بو سینه مشبّکدیر تیر غم ایلن گویا،
اوستاد قضا تیکمیش بیر پرده‌ی زنبوری.
سنده بو هوا ایله، مطرب نئی و نا ی ایله،
گل شوره، نوا ائیله، چال نغمه‌ی ماهوری.
معموره‌ی جان و دل آز قالدی خراب اولسون،
جان [و] دل ایلن ساز ائت، ساز و دف XE "دف" و طنبوری .
ساقی! مئی و معشوقه لازیمدی بو مخلوقه،
بو مسئله ده اولموش چوخ سلسله جمهوری .
تسبیح کیمی زاهد اورادا مقیّددیر،
ایستر آلا محشرده هر وِردینه مین حوری!
بو فیکر [و] خیال ایلن فردوسه طمع ائیله‌ر،
هر مجلسه قویمازلار بیلمز، ائله یعفور ی.
ایستر او ریا اهلین، من اهل خراباتی،
آیا گؤرون عالمده مُشرکدی کیمین جوری.
امر ائتدی شراب ایچمه، من ایچمه‌گه آند ایچدیم،
اوندان سوروشون:«ـ آیا ایمدی نه‌دی منظوری؟»
هر شهرده بیر عاشق مشهور جهان اولموش،
بو مملکتین ایمدی صرّافدی مشهوری.