مجموعه شعر «اوچ کتیبه» سرودهی علی خاکیپور (شهسوار) در 114 صفحه به قطع رقعی منتشر شد.
در دشت اورخون واقع در کشور مغولستان سه کتیبهی سنگی وجود دارد که بر روی سه یادمان عمودی حک شده است. گفته میشود که این کتیبهها به زبان ترکی باستان است که به آن ترکی اورخونی اطلاق میشود. متن کتیبهها و آوانویسی آن را در ایران در سال 1379 استاد دکتر حسین محمدزاده صدیق با ترجمهی فارسی و شرح لغات با عنوان «یادمانهای ترکی باستان»[1] انتشار دادهاند. سپس ویرایش نهایی آن را با عنوان «سه سنگیاد باستانی»[2] چاپ کردند. کتاب حاضر بر اساس این سه کتیبه تهیه شده است. آقای «علی خاکیپور» سرایندهی شعرها مطالب کتیبهها را به صورت شعر در آورده و لغات اصیل و کهن هر کتیبه را نیز در هر بخش معنی کردهاند. باید گفت که این کتاب اولین سروده به زبان ترکی آذربایجانی از متن کتیبههای فوق میباشد.
[1] محمدزاده صدیق، حسین. یادمانهای ترکی باستان، تهران،نخلهای سرخ، 1379.
[2] محمدزاده صدیق، حسین. سه سنگیاد باستانی، تبریز، اختر، 1387.
بخشی از ترجمهی منظوم علی خاکیپور (شهسوار) را در زیر میخوانیم:
گۆنئی جبههسی
تانری[1] تانقیرینین ، من تۆرک بیلگه قاغان[2]، تخته دایاندیم
سؤزۆمۆ باشا یئتیر، بیل اوغۇزۇم[3]، نئجه دایاندیم
اوغۇزۇم سؤزلریمی آس قۇلاغا، اونلاری دینله[4]
شات آپیت بیگلری،[5] ییغ تۆرک ائلین، آت اوخلاری مینله[6]
گۆن دوغۇدان[7] باتی یا[8] جان، گۆنئی ایندن [9]، قۇزئیینه[10]
بۆتۆن ائلیم ییغیشیپ، قالدیلار هر بیر، کۆزئیینه[11]
باش اۇجا اولدۇ ائلیمده، بۇ کؤچن[12]، هم او چؤکنده[13]
غمی یوخدۇر، اگر تۆرک قاغانی[14] گلسه، اؤتوکنده[15]
دوغۇدا، شان تۆنگه[16] سالدیم، قوشۇنۇ، دنیزه قالمیش
هم دوقوز ایرسینکه[17] گئتدیم، قۇزئیه، تۆپۆته[18] قالمیش
گئچمیشم، یینچۇ[19]، باتیدا، دۆز دمیر قاپییا[20] ائللر
یئربایئرکۇنۇ[21] گۆنئیده، آچمیشام، دۇرمادی سئللر
بیر بئله یئرلری یوردۇم[22]، اؤتۆکن تک، یارالان[23] یوخ
اؤز ائلیمه یاراشیر، بۇ اؤتۆکن یۇردۇ، اینان چوخ
آیریلا بیلمهدیم ائلدن، اؤزۆمۆن، یۇردۇما گلدیم
تابغاچین[24] قاغانی ایله، یاناشیپ[25]، من یولا گلدیم
وئردی تابغاچ ایپکی، بول ائلهدی، آلتین گۆمۆشۆ
یۇمۇشاق سؤزلر ایله، تۇتدۇ ائلی، یالین[26] گۆلۆشۆ
ائلی تحفه له ایراقدان، ییغدی ایش، چیخدی سایاقدان
ائل یامان سؤزلر ایله، بیزدن اولۇپ، دۆشدۆ آیاقدان
تۇتدۇ آلپ[27] ارلری[28] ائلدن، ییغدی هر، بیلگه کیشینی
ائلهدی یولدان اونلاری، تئز آشیردی، ائل ایشینی
آلدانیپ تحفه یه ائل، چوخ یۇمۇشاق سؤزلر ایناندی
تۆرک ائلی بول قیریلیپ، گئتدی وارا، گؤردۆ کیراندی[29]
تۆرک ائلی! سیز آتین قۇزئیده چوغایی[30]، بیل! اویانین
گئتسز اگر تؤگۆلتۆنه[31]، هامیز اؤلرسیز، دایانین!
دئدی یامان کیشیلر : گؤندرین آز تحفه ایراغا
بول وئرین وار یاخینا، آد سانی اۇجالسین، اۇزاغا
بیلمیینلر اینانیپ، اۇیدۇ سؤزه، هریانا گئتدی
گئتدی پیس گۆنده اؤلۆپ، چوخ داغیلیپ، ور یانا[32] گئتدی
تۆرک ائلیم! سیز وارا چاپساز، اینانین، سیزده چؤنرسیز
اینانیپ سؤزلرینی، گئتسز اویانا، بیل اؤلرسیز
[1] تانری : الله
[2] بیلگه قاغان : قاغان آدی
[3] اوغۇزۇم : ائل آدی / اوغۇز خانین ائلی
[4] دینله : ائشیت
[5] شات آپیت بیگلری : شاه آپیتین بیگلری
[6] مینله : مین دانا ائله / مین ائله
[7] دوغۇ : شرق
[8] باتی : غرب
[9] گۆنئی : جنۇب
[10] قۇزئی : شمال
[11] کۆزئی : یئر/ یاشاماق یئری / اوتۇرماق یئری ( Küzey )
[12] کؤچن : کؤچ ائلیین
[13] چؤکن : اوتۇران / کؤچ ائله میین
[14] قاغان : قاغان / خاغان / خاقان
[15] اؤتۆکن : شهر آدی
[16] شان تۆنگ : شهر آدی
[17] دوقوز ایرسینک : یئر آدی
[18] تۆپۆت : یئر آدی
[19] یینچۇ: بیر چای آدی
[20] دمیر قاپی : یئر آدی
[21] یئربایئرکۇ : آدام و یئرآدی
[22] یوردۇم : آیاقدان سالدیم / دولاندیم
[23] یارالان : یارالمیش
[24] تابغاچ : ائل آدی
[25] یاناشیپ : گئچینیپ / بیر یانا گلیپ
[26] یالین : بوش / لۆت
[27] آلپ : قهرمان
[28] ار : ارن / کیشی
[29] کیران : ساری توپراق / بیتگی بیتیرمیین توپراق آدی / درده دگمز ( Kıran )
[30] چوغای : یئر آدی
[31] تؤگۆلتۆن : یئر آدی
[32] ور یانا گئتدی : کردی داغیلدی / زحمتلریمیز هئچ اولدۇ / ایش پوزۇلدۇ ( ور : تۏپراخدان چکیلن کردی / جۇی و پشته (Vər )