گونئیلی شعرینی قاورایان فلسفه
چاغداش ادبی- بدیعی تنقید مسأله‌لریندن بیریسی و بلکه هر بیر بدیعی اثره باخیشین اَن اؤنملی یؤنو و جهتی، اثرین «فلسفه»سینی و یارادیجیلیق محصولونا حاکیم دونیا گؤروشونو تانیما و اینجه‌لَمه‌دیر. بیر ائله اثرلر واردیر کی، اونلارا بیز ادبیاتچیلار، فلسفه‌سیز اثرلر دئیَریک. اونلارین یارادیجیلیق سببی و فلسفه‌سی‌نه اولور اولسون، بیز او سببی فلسفه‌سیزلیک آدلاندیریریق. چونکی اثری یارادانین هئچ بیر هدف و غایه‌سی حتی فورمالیسم مقصدی «صمیمیت» ایله سئچیلمه میشدیر. «ائله بئله» اثر یازماق هَوَسینده بیر زامان آلیشمیش و یا یوزلر دفعه تقلید اولونموش بیر اثردن بیر داها بایاغی تقلیده قاپیلمیشدیر. «من‌ده وارام» های کویو سالمیشدیر. و یا هر بیر شخصی غرض و احتیاج اوزونو صنعتکارلار سیراسیندا یئلشدیرمه قصدینه دوشموشدور.
تاریخین چرخی آلتیندا ایتیب – باتیب، ایزی توزو قالمایان و بیر کول- کوس کیمی یئله ساورولان بئله اثرلر یانیندا، کوتله‌لرین قیزغین آلقیشینا توُش گلن و ائل مالینا چئوریلن «فلسفه‌لی» اثرلر تمامیله اؤزونه مخصوص بیر جهتلر و عموم خلق منافِعینی قورویان اینجه صنعت یؤنلری داشیییر و همین سببلره گؤره ابَدیلشیر و تاریخی عوصیان و فریادا چئوریلیر.
فیضولی‌نین «لیلی- مجنون»، شهریارین «حیدربابا» و سهندین «سازیمین سؤزو» منظومه‌لری بئله اثرلردن ساییلیر. چونکی اونلارین هر بیرینده شاعیرین ائله خیطاب و ائلدن قایناقلانان گئنیش دونیا گؤروشو و فلسفه‌چیلیک حاکیمدیر. محمّد باقیر خلخانی‌نین ده «ثعلبیّه»سی بئله دیر. «شئکسپیر» کیمی، «ویکتورهوگو» کیمی، «دانته»تکی و «مولوی» سایاغی، اونلار «فلسفه‌لی» صنعتکار آدلانیرلار.
الینیزده اولان «دان سؤکوله‌جک» شعر مجموعه‌سی ده بئله‌دیر. بو اثرین شاعیری حسین محمّد خانی «گونئیله» 1334- نجو ایلده «شبستر» ماحالی‌نین «مئشین» آدلی کندینده دونیایا گؤز آچمیش، ائل عادت- عنعه‌لری و ائل قایغیسی‌ایله بؤیوموش گنجلیگی‌نین ایلک چاغلاریندان تا گئچمیشلردن آخیب گلن میلّی مدنیتیمیزه ووُرغون اولموش و شهره گلدیکدن و رسمی تحصیل آلدیقدان سونرا مدنیّت ووُرغونلوغونو ساخلامیش و «تمدّن» (Civilization) فعلینه اوُیمامیشدیر. ائله بوُنا گؤره ده اونو «فلسفه‌لی شاعیر» آدلاندیرماغی مقصده اوُیغون گؤرورم.
گونئیلی ایندی ائله ایچینده تانینمیش بیر شاعیر ساییلیر. اونون شعرلری هم مضمون و هم دیل باخیمیندان چاغداش ادبیّاتیمیزدا «هدف» ساییلان چوخ موثبت جهتلر واردیر و بو جهتلرین واردیر و بو جهتلرین هر بیری حاقّیندا چوخلو دانیشماق اولار و لاکین من بو کیچیک اؤن سؤزده چالیشاجاغام کی، اونون شعرینه حاکیم «فلسفه»دن سؤز آچام. اونون شعرینی قاورایان فلسفه‌نین اساس یؤنو معنویت و «ایده آلچیلیق»دیر. ایده آلسیزلیق‌ایله باریشماز بیر دوُرومدادیر. ایده‌آلچیلیق «گؤنئیلی» شعری‌نین اساس مضمونو و تمَللی دوُیغوسونو تشکیل ائدیر. بو گئدیش اساسیندا، شاعیر حیاتدا هر زادی ایناندیغی آری و تمیز اینانج و پاک مرام‌ایله کنترول ائدیر و هر نه‌یی آرزوسو و دیلَگی اؤزونوده تعریف ائدیر و هر دیلَگه، داها دوغروسو اونون دوشونجه نورمالاری اساسیندا تعریفلنه بیلمه‌ین دیلَکلره، «دیلَک» آدی وئرمیر:
دیلَکده ائلینه اوُغور- اَسَنلیک
اولماسا، قارادشیم، دیلَک دئییل او.
اونون «کنترول» آلتینا آلدیغی «دیلَک» البته خئیر خواهلیق و اینسان سئورلیک بوُلاغیندان سوُ ایچیر و بو اینسان سئورلیک ایسه تجرید اولونموش و انتزاعی «اوُمانیسم» (humanism) یوخ، بلکه موعَیّن کوتله ائل وارلیغیندان مودافیعه ائدن بیر اینسان سئورلیک‌دیر:
مینم گولوشومون اوندا دادی وار
سنین‌ده دوداغین بیر گولومسه‌یه.
ائله همین «تقیُّد» (Sbligation) شاعیرین فلسفی دونیا گروشونو ده تعیین ائدیر. یعنی دئمه‌لی‌یم کی او، گؤروشونو ده تعیین ائدیر. یعنی دئمه‌لی یم کی او، هم طبیعت، هم ده جمعیّت قارشیسیندا درین مفکوره صاحیبی اولان و هر بیرجه حادیثه و عامیلی تبیین ائده بیلن و معنالاندیران فلسفه‌لی شاعیردیر. شاعیریمیزین دوُحیّاتینی و چاغداش شعر دونیامیزدا دگَرینی یاخشی بیلمک و تانیماق اونون فلسفه‌سی‌نین بعضی اساس قاوراملارینا نظر سالالیم:
1- اؤزونه قاییتما: شاعیر هر شئیددن اوّل اوخوجونسو (اؤزونه قاییتما)غا دعوت ائدیر. اونا دئیَر کی، «توبه» ائت، «رجوع»ائت، «قاییت»، «دؤن»! شاعیرین فلسفی گؤروشو بئله‌دیر کی، اوخوجوسونون اؤز اوُزاق گئچمیشی‌ایله علاقه باغلاری قیریلمیشدیر و بو باغلاری بیر داها گئچمیشی‌ایله باغلاییب و مؤحکملندیرمه‌لی دیر. و لاکین «کئچمیش» دئدیکده، شاعیر دوُرغون و قوُرتارمیش گئچمیشی نظره آلمیر. او «کئچمیش ایندی گله‌جک»؛ خطّینه اینانمیر و «خطّی» (linear) دوشونمور اونون نظرینده «گئچمیش» بیر نوقطه‌ده قوُرتارمامیشدیر، بلکه اوخوجوسونون حیاتیندا جاری‌دیر و بوتون یاشامینی قاپسامیشدیر، آخیجی‌دیر، دَگرلی بیر میراثدیر، اونون بوُ آخیجی و سیّال «کئچمیش»، شاعیر دئمیشکن «اؤزولوگو»ندن آییران واردیر:
منی اؤزلویومدن آییرذان بیلَک
حسرت قاندالیندا سیخیلاجاقلار.
بو ایسه، بؤیوک بیر خطادیر، آجی بیر حادیثه‌دیر. و لاکین شعری‌نین قهرمانی اولان اوخوجوسو، بوُندان خبرسیزدیر. اونو خبردار ائتمک و اویاتماق ایسته‌ین شاعیر، اونو ایناندیرماق ایسته‌ییرکی، «کئچمیش» ایله «ایندی» آراسیندا فاصیله سالان قوپوقلوق، بیر شئیطان اووسونو و بیر «قارا کولَک» دسیسه‌سی‌دیر و اگر اوبوُ دسیسه‌نین ایچ اوزونو گؤرسه، «توبه» و «رجوع» ائدر، داها دوغروسو اؤزونه قاییدار. اودور کی، اوخوجوسونا تأکید ایله دئییر کی، اینان، هئچ بیرزاد دَگیشمه‌میشدیر:
دوُیغو او دوُیغودور، کؤنول اوکؤنول،
آرزو، او آرزودور، دیلَک اودیلَک.
اصیل و حقیقی مبدأ ایله تجدید عهد ائتمه، ائله بیر گئچمیش و «ماضی» ایش دئییلدیرکی قوُرتارسین گئتسین؛ بلکه اونون حؤکم ئو اثری قالیر و قالاجاقدیر. منقضی اولموش و قوُرتاران بیر مسئله دگیلدیر. مسأله بوُراسیندادیر کی، باشلانغیج بیر داها باشلانمالی‌دیر، و لاکین بوُ دؤنه داها درین و مؤحکم باشلاناجاقدیر. بو باشلانغیجین اوفوقلری قارانلیق اولا بیلر، خطرلری‌ده اولا بیلر، غریب اولا بیلر، لاکین شاعیرین دوشونجه‌سینده هر بیر شئی آیدیندیر:
اینکار چانقیلیلا دولان گؤزوه‌نی،
غئیرت قازماسیلا اویاجاغام من.
آلداتما دونونو، یالان کورکونو،
عوصیان قیلینجیلا سویاجاغام من.
بئله دوشونجه‌یه «خطّی» یوخ، بلکه «دایره‌وی» (Circular) دوشونجه ماجراسیندا، قوپوقلوق دؤنَمیندن سونرا «اؤزونه قاییتما» دؤنَمی واردیر و دایره‌وی حرکت قاچینیلماز بیر دوُرومدور:
اورَک قالا دگیل اونو آلماغا-
ووُروب دیوارینی دله‌بیله‌سن
و یا:
آتالار دئمیشلر بو اینجه سؤزو:
بیر دابانلیق اوسته دورماز هئچ قاپی
و یا:
بیلیرم اوتوزلار گلن نسیله
اولاجاق «گؤنئیلی»، ایلهام قایناغی.
2- قوپوقلوغو قیناما: شاعیرین فلسفه‌سینده اوخوجوسونو «اوُتوپیا» ((Utopiaدان آییران قوپوقولوق قینانمالیدیر. بو قوپلوق، البّته کی اؤترَی‌دیر، دگَرسیزدیر، شاعیرین گؤزونده چوخ دا اعتینایا شایان دگیلدیر، لاکین «وار» دیر، بیر «ویجود» دور.
بوُرادا کی «وارلیق» و ویجود داها گئرچک و ملموس دونیا گؤروشلو بیر ویجود یوخ، بلکه «هایدگر»ین دئدیگی کیمی بیر چَن (Vapor) کیمی‌دیر. منجه شاعیریمیزین فلسفه‌سی‌نین بو یؤنونه دوغرودان بئله کؤلگه دوشموشدور. بئله بیر حال حاکیمدیر:
نه قدَر اسیرسن، اَس قارا کولَک،
سیندیر باغ- باغچادا دالی- بوُداغی!
یول یئتیم ساچی تک برق سیملرین
سؤندور هر گئچیتده یانان چیراغی.
شاعیر، باغلانمیش دوداقلارین دیل آچماسینا مانع اولان، بو «چَن»دن هئچ ده قورخماییر و اونون اصلینده ویجود سایمیر. پوُچ و نیهیلیستی بیر «وار» حساب ائدیر. کی بو دئو و شئیطان اووسونو، گئرچک و حقیقی «وارلیق» قارشیسیندا هوپوب گئده‌جکدیر؛ توزو هئچ قالمایاجاقدیر:
بونو بیل، دان یئری آغارمادادیر
یارین آلتون تئللی گونش چیخاجاق
اؤتگون اوخلاریلا تؤکوب گؤزونو،
ظوُلمات بوُجاغینا سنی سیخاجاق.
بئله‌لیکله فلسفه‌چی شاعیرین نظرینده قینادیغی قوپوقلوق، «اؤتَری اولای» ساییلیر. بو قوپوقلوق اونا گؤره قینانمالیدیر کی، اوخوجوسونو اؤز گئچمیشیندن قوپارتمیشدیر، دوداقلارینی باغلامیشدیر و تجریدی حالدا «کئچمیش»ایند گله‌جک «اوچ» گویا فرقلی دؤنَملر اسیری ائتمیشدیر؛ شاعیر ایسه بئله بیر خطّین وارلیغینی اینکار ائدیر و اونو قینامادا ایسه «اؤزونه قاییتما» حالی‌نین گئرچکلشمه‌سینی اومید ائدیر و ائله بیر گونه اینانیر کی، بو «چَن» داغلاردان قاچاجاقدیر و:
دئدی: گؤروشونه من هاچاغ گلیم؟
دئدیم: گئت داغلاردان چَن قاچاندا گل،
دئولرین اووسونو، طیلیسمی سینیب
باغلانمیش دوداقلار دیل آچاندا گل!
3- دایانیشا گوونمه: بیز عمومیتله یاخین یوزو ایلده جانلانان «دایانیش» و «موقاومت» (Resistance) ادبیّاتیمیزین سیمگه‌سی و ان موقاویم تمثیلچی‌سی کیمی، هر زامان مرحوم «حبیب ساهر»ی آنیریق و اونو تحسین ائدیریک. او پهلوی شوونیزمی قارشیسیندا ائلیمیزین موقاومت سیمگه‌سی و دایانیش آبیده‌سی کیمی گؤزوموز اؤنونده جانلانان بیر شاعیردیر. گووه‌نیر، و «دئو» و «شیطان» قارشیسیندا بو دایانیشی واجیب سانیر، سونونو دئوین جان شوشه‌سینی سیندیرماق‌ایله قوُرتاماغی دوشونور.
او زامانا گئجه‌ده گوندوزده دؤنر،
ظوَلمو، سیخینتی‌نی یوخ ائتمک اوچون
سنین جان شوشه‌نی داشلارا چالار.
او، بو دایانیشا بئله گووه‌نیر و اونو تحسین ائدیر.
اوجا ذیروه‌لی آشیب گئچمَگه
بوکولمز، یورولماز دیزیم وارمنیم
دایانیشا گوونمه بو زنجیرین بیر حلقه‌سی ساییلیر.
او، اؤزوندن سونرا گلن چاغری حلقه‌سینه باغلانیر و شاعیرین دوشونجه زنجیرینی یئتگینلدشدیریر.
4- چاغری: «ائلیته»یه اینانان «نیچه» فلسفه‌چیلری دوشونجه‌سینده «چاغری» معناسیزدیر. بیزده گئچمیشده «کَسرَوی» بئله بیر فلسفه صاحیبی اولموشدور. اونلار، اینسانلاری قویون- قوُزو سوروسو حساب ائدیرلر و اونلار ایله علاقه‌ده «دعوت» و «چاغری»نی معناسیز گؤرورلر و یالنیز اؤز نوبوغلارینا اینانان ائلیته‌نین «باسینج» و کلومتینه اینانیرلار.
دگیل او ائرمنی داشناک، بو آذربایجان ائولادی
قارا باغدا ائدن دعوا بو گون کوفریله ایماندیر.
دئیَن و اینسانلیغین هر بیر حرکتینی «ایده‌آلچیلیق» معیارلاری ایله اؤلچن شاعیر، البّته کی اینسانلار قارشیسیندا هئچ‌ده «باسینج شیوه‌سی یوخ»، «چاغری» یولو ایله داورانابیلیر. اونون الینیزده اولان کیتابداکی چاغریسی، دایانیشا گوونمه، قوپوقلوغو قیناما و اؤزونه قاییتما چاغریسی‌دیر. اثرین بیر یئرینده اونون بو «چاغری»سی، دوستو شاعیر «رحیم گؤزل»ین دیلیله گئرچکلَشیر. بو چاغریدا، شاعیر یئنه «اؤزونه قاییتما» و آخیجی گئچمیشه «رجوع» شرطیله «اوتوپیا»سیتا چاتاجاقدیر.
شئخ محمودون ذوقی، ذوکاسی ایله
اولو «زهتابی»نین ایدیاسی ایله
«مؤعجوز»ون فیکری‌نین ضیاسی‌ایله
ظولمتین دیزینی بوکرم گلسن.
او، اؤزو ایسه تام وارلیغی‌ایله بو رجوع و قاییدیشا اینانیر و «اومید»ی ایسه اونون شرطی ساییر. شاعیرین فلسفه‌سینده اومید چاغری شرطی‌دیر، قوپوقلوق دؤنَمینده گئرچکلشمه‌لیدیر.
قوپوقلوقدا یوللاردا آشیلماز قالالار تیکیله بیلر، مین قادا - بلا گله بیلر، سؤز قهرمانی اودون تک یاخیلار، کول اولوب داشینار، قولونا حسرت بوُخاغی ووُرولا بیلر. و لاکین بونلارین هامیسی، قوپوقلوغون اؤزو کیمی بیر «چَن»دیر، «حوباب»دیر، اصل – نسبی یوخدور، «وار» گؤرونور، و لاکین «وار» دگیلدیر:
یوللار آیاغیما قوی- قویسون داغی
آرزولار جامیما قاتیلسین آغی
قولوما حسرتلر ووزان بوخاغی
اومید دیرناغیلا آچیب گلرم.
5- باریشمازلیق: گونئیلی هر شئیدن اوّل «اصالتی ایتیرمه» و «ایستحاله» (Assimilation) ایله باریشمایان بیر دوشونجه صاحیبی‌دیر. او بو اولایی، شئیطان دسیسه‌سی حساب ائدیر. و ایستحاله‌چی‌لری اؤزونه دوشمن ساییر. ایستر ایستحاله ائدن اولسون، ایستر ایستحاله اولان فرق ائتمز. هر ایکیسی دوشمندیر، هم ظالیم، هم ده ظوُلما دؤزَن.
شاعیر بو اولای قارشیسیندا چوخ ایتی و عصبی‌دیر، اولای یارادان دوشمنه خطاب رَجَز اوخویور:
اوندا کی گیره‌وه دوشدو قولوما
سیخیب بوغازینی اؤج آلارام من.
شاعیری سیخان دوُیغو بوُدورکی، یاد ائللی‌نین شوونیستی سیاستی نتیجه‌سینده، او، اؤز تاریخی قایناقلاری و مدنّیّت بوُلاقلاری حاقّیندا هله بیرزاد یازا بیلمه‌میشدیر کی هئج، حتی بیرشئی ده اوخویا بیلمه‌میشدیر، حال بو کی باشقالاری، حتی آیری میلّتلر اوچون ده یازیرلار. او، بو ظولمون اؤجونو آلماق ایسته‌ییر، چونکی باشقا میلّتلرین ده اونا دوچار اولماسین ایسته‌میر. او ایستیر ائله‌بیر دونیایا و هر کس اؤز مدنیّت بوُلاغیندان غیدالانما حاقّینا صاحیبدیر. «اوتوپیاسینی» توصیف ائدنده دئییر:
هامی بیر اؤلچوده، هامی بیر بویدا
هریانا نوُر ساچیر حاقّین چیراغی.
بئله آزاد یاشاما آرزوسو اوچون قاناد چالماق ایسته‌ین شاعیر، هر جوره مانعه تؤره‌دن خوصوصیله اؤز اصالتلرینه دؤنوک چیخان دوشمن عمله‌لریله باریشماز بیر دوُرومدا اوز- اوزوه گلیر. اونلارا هده- زوربا دا کسیر، تهدید ائدیر، اؤزو گله‌جک گوجونه ایناراق دئییر:
گول دئیه، من سندن اکدیم بیر بوُداق
سن اولدون باغیمدا هرزه پیتیراق
یئنیمدن ال اوزوب اولماسان اوُزاق
سوپوروب سالارام آیاغاسنی.
دوشمن ایله بو باریشمازلیق و بو نیفرت، شاعیرین گؤروشونده «فیطری»دیر، اولمالیدیر، اولماسا، عشقین معناسی آیدینلاشماز:
هئچ کؤنول اولماسین سئوگی- نیفرتسیز
سئوگیله پولادی موُم ائتمک اولار
گؤیه باش قالدیران قارا داغلاری
نیفرتله دؤیه‌رک قوُم ائتمک اولار.
و همین سئوگی- نیفرتین بیر یؤنو ده اونون اینسان سئوَرلیگی‌دیر.
6- اینسان سئوَرلیک: ایده‌آلچی شاعیر، هر نه‌یی معنا ائدیر. معناسیز هئچ دوشونجه‌نی و ایستیقامتی قبول ائتمیر. هم اینسان سئوَرلیک (Humanism) و هم‌ده هر بیر باشقا دوُیغو، اونون. فلسفه‌سی‌نین تمَلی اولان (اؤزونه قاییتما) گؤروشو و دوُیغوسو اطرافیندا فیرلانمالی‌دیر. یوُخسا اینسان- سئَرلیک تجرید اولونموش بیر حالدا نه معنا داشییا بیلر؟ «کئچمیش» قارشیسیندا «توبه» و «رجوع» ائتمه‌دن، قوپوقلوغو قینامادان، دایانیشا گووه‌نمه‌دن، چاغری یا اینانمادان و دئولرین اووسونو قارشیسیندا باریشمازلیغا اینانمادان اینسان سئوَرلیک دوُیغورلارینا قاپیلماق، آزغین بیر معنا داشییار:
اینسان سئوَرلیک یوخ، اؤزونو دانماق،
وار- یوخو هئچ زادا ساتماقدیر بو ایش
اؤزگه‌نین آشی‌نین داد- دوُزو ایکن
زَهری اؤز سوُیونا قاتماقدیر بو ایش.
هانسی ایش؟
«کئچمیش- ایندی- گله‌جک» خطّینه اینانما ایشی. گئچمیشی آخیجی یوخ، منقطع و قوپموش فرض ائتمه و «ائلیته»لره قاپیلما و «کسروی» کیمی نه اینسان سئوَر اولان و نه‌ده اینسانلیقدان پای آپاران فلسفه‌چیلرین آردینجا دوشمه ایشی.
شاعیر، «یادین کئشیگینده دایانیریق بیز» عونوانلی شعرینده بو فلسفی گؤروشونو چوخ ساده و آخیجی بیر دیلیله بیان ائتمیشدیر. ها بئله «...بیر گؤن»، «شاعیر اورَگی» و «یوخدور توکنمَگیم...» قطعه‌لرینه همین فلسفی گؤروش هاله سالمیشدیر.
یوُخاریدا سایدیغیم، شاعیرین شعرینی قاورایان فلسفه‌نین اساس یؤنو اولان معنویت و ایده‌آلچیلیق یؤنوندن تمللی قاوراملاری، اونون شعرینی ائل مالینا چئویریر. و بو باخیمدان دا «گؤنئیلی»نی خوشبخت شاعیرلردن سایماق اولار. البته بو ائل شاعیری‌نین یارادیجیلیغی حاقّیندا دانیشماق ایسترکن، اونون شعری‌نین بدیعی اؤزَللیکلرینه ایشاره ائتمه‌دن، سؤزون اَتَگینی ییغماق اولماز، اواصلینده اؤز فلسفی دوشونجه‌لرینی ائله خیطاب شعره چکیر، تعهّودلو و «تقیّودلو» شاعیردیر، بئله بیر شاعیرین یالنیز «مؤحتوا» و «ایچریک»ده یوخ، «قالیب» و «فورما»دا تعهّودلری اولمالیدیر.
بو تعهّود ایسه «دان سؤکوله‌جک» مجموعه‌سینده حیرت گتیرن بیر آخیجیلیق ایله دوُیولور. شاعیرین دیلی دوُرو و زولال بیر بوُلاق کیمی‌دیر. سانکی شاعیر عادیجه‌سینه اوخوجوسو ایله دانیشیر:
اومندن سوروشدو: یازا نه قالدی؟
سئویله‌دیم حسابی- سایی بیلمرَم
سوروشدو: قانسی آی، هانسی قصیلدیر؟
سؤیله‌دیم فصیلی، آیی بیلمرَم.
و یا:
داها قینامیرام اوُشاقلاری دا
اونلارین یازی‌سا، منیم گوزومدور،
اونلار بوی آتدیقجا بیچیلیرم من.
دیل باشدان آیاغا ائله بئله آخیر. نه یاد ائللی‌نین تحمیل ائتدیگی عربجه، فارسجا سؤزلر و نه ده زوراکی ایشله‌نن بعضی اؤز تورکجه کلمه‌لریندا تاپیلمامالاری کیمی، ایستیعاره‌لر، بنزَتمه‌لر، مجازلار، تلمیحلر و بو کیمی بدیعی بویالار دا، طبیعی و گلیشی عادی بیر دوُرومدا هر صحیفه‌ده عطیر ساچیر. اونون ایشلَتدیگی «آنلاییش ساجی»، «دوُیغو ییغینی»، «پای اوُمان باش»، «گمی‌دلن سیچان»، «ایلغایان ایلغیم»، «یاشاییش بویالی»، «قاخینج اودو» و بو کیمی ترکیبلر بلکه ایلک دفعه حماسی (Epic) تغَزّولوموزه تزریق ائدیلن سؤز بیرلشمه‌لری‌دیر.
شاعیریمیزین درین مضمونلو فولکولوروموزدان قایناقلانان دیلینده، شیفاهی ادبیّاتیمیزین هر قولوندان اؤرنکلر ده تاپا بیلریک. اونون ایشلَتدیگی:
بیر دابانلیق اوسته دوُرماز هئچ قاپی.
و:
هر یازین گوزو وار، هر یایین قیشی.
و:
آشیمیز پیشنده ائمه‌دین هاماش.
کیمی آتالار سؤزلری بونا بیر نمونه‌دیر. گونئیلی‌نین شعر مجموعه‌سی‌نین نشرینی، من چاغداش ادبی دونیامیزا گتیریلن بیر یئنی چیچک چلنگی کیمی، ائلیمیزه تبریک عرض ائدیرم.