مجموعه شعر «حقیقت دونیاسی» سروده‌ی حسین نجفی (شادی) در 224 صفحه به قطع رقعی با مقدمه‌ی دکتر ح. م. صدیق منتشر شد. مقدمه‌ی ایشان را در زیر می‌خوانیم:
بیر دنیز معنا
الینیزده اولان کتاب، حال حاضردا تبریزده یاشایان و اجتماعی فعالیتلرینه گؤره، جمعیت آراسیندا حرمت قازانان، قضاوت و وکالت ایشلری ایله مشغول اولان شعرده «شادی» تخلص ائدن آقای حسین نجفی‌نین یاخین اللی ایل ایچره یازدیغی تورکجه شعرلر آراسیندان سئچیلمیش بیر مجموعه‌دیر.
مجموعه‌یه، داغینیق اولاراق چئشیدلی اؤلچو و بؤلگولرده شاعرین یازدیغی شعرلر داخل ائدیلمیشدیر. شعرلرین قالب و فورمالاری، نه اولور اولسون، مضمون و محتوا، تمامیله قاباقجیل، مترقی و انسانی دویغولار و دوشونجه‌لر ایله دولودور:
بئله‌کی درین معنالارا یئر وئرن شاعر، ایلک اؤنجه بوتون انسانلیغی بیرلیگه و وحدته چاغیریر، ساواشلاری یالنیز انسانلارین بیری- بیری‌نین اوره‌ک دیللرینی باشا دوشممه‌لرینده بیلیر. اونون نظرینده هامی دیل بیر، ال بیر و اوره‌ک بیر اولارلارسا، بوتون اختلافلار ییغیشار، مدنیت‌لر و فرهنگ‌لر بیرلشر و هر یانی صلح و باریش بورویر و انسان رفعت تاپار:
بیرلیکده‌دیر یاشاییشین لذتی،
بیرلیکده‌دیر انسانلیغین زینتی،
بیر گون بشر چوخ زادلاردا بیرلشر،
اوندا تاپار «شادی» انسان، رفعتی.[1]
شاعر ادعا ائدیر کی «بیر دنیز معنا» یا صاحبدیر و بو معنانی بیان ائتمگه و کاغذ اوستونه گتیرمگه «دوز عبارت» تاپا بیلمیر. چون کی اونون یاشادیغی دؤوراندا، «آنلاغین رنگی سولموش، جهلین خیالی سولمامیشدیر»
ساغ- سولا وئردی باشین، اینجه دوشونجه اولدو محو،
سولدو رنگی آنلاغین، جهلین خیالی سولمادی.
دوز عبارت تاپمادیق کؤنلون سؤزون ظاهر ائدک،
بیر دنیز معنایا فکریم خیردا بیر قاب بولمادی.[2]
شاعرین دنیا گؤروشونده (تفلسف» انسان دوشونجه‌لرینی آلت – اوست ائدیب، انسانلاری، حیواندان دا آشاغی بیر سویّه‌یه یئندیرمیش و انسانی انسانا دوشمن ائتمیشدیر. چوخ اینجه بیر مضمون ایله «پتاگور» و «هراکلیت»دن سؤز ائدرک، دئییرکی:
«شادی»! بو اندیشه‌لرله انسان اولدو پایمال،
حیوانین خوش حالینا بیلمز اودور، یا این کی بو![3]
شاعر، اؤزونو حقیقته مجاز قاتانلار آراسیندا «غریب» حس ائدیر و اؤز دیارینی بیر غربت کیمی ساییر. او «تکبّرلی ادبیات»ین حقیقته پرده چکمه‌سیندن سؤز ائدنده، اؤزونون کوچه‌لرده، خیاوانلاردا آوارا- آوارا گزیب، شور سولارا، سرابلارا توش گلمه‌سیندن دانیشیر.
اورکلرین دگیشیلمه‌سیندن، دوشوننلرین خرافاتا گیریشمه‌لریندن، آنلایانلارین مغرور اولمالاریندان و نهایت «گیزلی اللر طریقی ایله خرافاتین گلین کیمی بزه‌نمه‌سین»دن فریاد ائدیر، اؤزونو شهریار ایله توتوشدوراراق دئییر:
شادی! غریب شهریار تک
دوغما دیار بیزیم اوچون
بیر غربتدیر.[4]
او انسانلیغین آزادجاسینا یئر اوزونده چیچکلنمه‌سین آرزو ائدن بیر شاعردیر. شادی، هر قاباقجیل شاعر کیمی، انسانلارین خوش یاشامالارینی، دنیانین سئوملی جنت اولماسینی، جهلین، بیلیک‌سیزلیگین آرادان قالدیریلماسینی و انسانلارین محبت الی ایله جهانی بهشت ائتمه‌لرینی ایسته‌ییر و دئییر:
دوشونجه دنیانی آلاردی اله،
جهلدن جان آلمیش عنوان قویسایدی،
بنده قربان اولاردی اؤز آللاهینا،
الله! الله! دئین شیطان قویسایدی.[5]
حسین نجفی‌نین شعر مجموعه‌لرینده، هئچ بیر مدح، تعریف، ستایش و اونو- بونو اؤیمگه راستلاماق اولماز، اما اؤز یارادیجیلیق، مهارت و قابلیتلرینی خلقین سعادتی و گئرچکلری دیله گتیرمه یولوندا صرف ائدن سئچگین انسانلاریمیزی تعریف ائتمکدن هئچ چکینمیرکی هئچ- بلکه پناهسیز بئله فخر یارادان قاباقجیل شاعر و صنعتکارلاریمیزی دؤنه- دؤنه و غرورلا مدح ائدیر، یعنی بورادا «مدح» اصطلاحی‌نین‌دا کلاسیک معناسینی دگیشیر، قدرت و پول صاحبلرین یوخ، استبداد، استعمار، اؤز باشینالیق، یالتاقلیق و خرافه‌چیلیک علیهینه شعر دیلی ایله مبارزه ائدنلری تعریفله‌ییر. مثال اوچون چاغداش شعریمیزین طنز قهرمانلاریندان اولان «شهرک» تخلص ائدن «میرزا حسین طهماسب‌پور»ون وصفینده 11 بیت‌لیک بیر غزل اختصاص وئریب دئییر:
تجلیله یوخدو نیازی، کی بؤیوک انساندیر،
شادی! طنزین سؤزونه اوستاد اوبولدور «شهرک».[6]
و یا یئنه چاغداش طنز شعری اوستادلاریمیزدان اولان مرحوم «حمید آرش‌آزاد»ی حقلی اولاراق مدح ائدیر:
وار یئری قالخا گؤیه فریادیمیز،
گئتدی الدن آرش آزادیمیز.
آلدی تورپاق قوینونا بو اوستادی،
کاش خراب اولسون خراب آبادیمیز![7]
حقیقتین مجاز ایچره جان وئرمه‌سیندن عذاب چکن شاعر آغیزدا بوغولموش سؤزه و گؤزده حبس اولموش یاشا آند ایچر کی ادعاسی دوغرودور:
حقیقت جان وئریر مجاز الینده،
درینلر بوغولور دایاز ایچینده.[8]
شاعر بو آجی تنقیدلر یانیندا عشقه اینانماغا توصیه ائدیر. «عشقه اینان!» عنوانلی شعرینده دئییر:
گولشن عشقده یوخلار «بلی»یه تبدیل اولار،
اوردا یئر- گؤی هامییا ایمن اولار، عشقه اینان![9]
او، آرزو ائدیر کی انسان هویّتی عشق ایله بیر اولسون، حتی عشقه صاحب چیخماق اوچون، بوتون دُنیانی دا آتیب ترک ائتمک نیّتینده اولان شاعر ادعا ائدیرکی:
عشقین اوره‌گینده اؤزومه یئر سالا بیلسم،
میدانِ عملده باخیشیم نور ساچاجاقدیر،
هر مشکلی، «شادی» بو باخیشلا آچاجاقدیر.[10]
آقای حسین نجفی حقوق علملری اوزمانی و فلسفه اوخویان بیر بیلگیندیر. اونون تخصص و بیلیگی، شعرلرینه‌ده کؤلگه سالمیشدیر، مثال اوچون «لاهوت عشق» عنوانلی شعرینده، قضا، قدر، جبروت، دهر، واجب، ممکن، جوهر فرد و بو کیمی اصطلاحلاری ایشلتمکده، شعرینی اؤزل بیر سویّه‌یه چاتدیرا بیلمیشدیر:
جوهر فرددیر دوداق، دیل دوداغا چاتانماییر،
گؤزلریوین طرحی ائدیب قافله‌ی نظر منی![11]
اونون دُنیا گؤروشونده، وحیانی آیه‌لره دایاناراق، انسانا دگر وئرن بیر نظریه وار. اودا بودورکی: انسان یئر اوزونده خلیفة اللّه دیر. و اللّه:
انسانی جانشین ائتدی اؤزونه،
یاراتسین اؤزو تک یئنی موجودات،
انسان‌دا تکلیفه عمل ائیله‌دی
ال ویردی گون به گون خلقت ایشینه.
صانعلیک خصلتین وئردی بروزا،
ذاتیندان گیریشدی صنعت ایشینه.[12]
شادی، اجتماعی مسأله‌لریمیزه ده دگر وئرن و باش وئرن حادثه‌لره دغدغه گؤسترن بیر شاعر کیمی ظهور ائتمیشدیر. اونون «تراختور» عنوانلی شعرین بونا بیر شاهد اولاراق، ذکر ائده بیله‌ریک:
وار تماشاچی‌سی هشتاد مینه یئتمیش قده‌ری،
«شادی» آذر ائلینه بیر گؤزل عنواندی تراختور![13]
اونون دغدغه‌لری انسانلارین سعادتلی یاشامالاری آرزوسو ایله دیله گلیر. او، انسان سعادتی اوچون آزادلیغی و سربستلیگی ان واجب مسأله حساب ائدیر:
«شادی»! آزادلیق کیمی یوخ، نعمت عظمی اودور،
جان وئریب حلاج تک، دار و طنابی اؤپگیلن.[14]
آقای «حسین نجفی» اجتماعیّتیمیزده ادبی- مدنی فعالیتلره‌ده گیریشن بیر شخصدیر. تبریزده قیرخ ایل بوندان قاباق قورولان «فضولی- حافظ» ادبی درنه‌گی‌نین تأثیر ائدیجی بیر یوکسک سویّه‌لی عضوی کیمی فعالیت گؤستریر. هر هفته بو محفلده فضولی غزللرینی شرح ائتمه مسئولیتینی بوینوندا داشییان و عضولر ایچینده اؤزونه حرمت قازانان بو شاعر، همین مجلس حاققیندا دئییر:
شهر تبریزده بئله بیر ادبی مجلس یوخ،
بورا تزویر و ریادان بوشالیب، چیلپاقدیر.[15]
گرچه «شادی»نین شعرلری آراسیندا، هئچ سیاسی مضمونلو شعره راست گلمک اولمور، لاکین گاهدان بعضی اؤنملی حادثه‌لره گؤز یوما بیلمیر و طنز دیلی ایله سیاسی اویونلاری شعر نکته‌لری کیمی کاغذ اوسته گتیریر. مثال اوچون او، «کمیسیون حقوق بشر» عنوانلی شعرینده قاباقکی جمهور رئیسی‌نین بیرلشمیش ملتلر تشکیلاتیندا «آی منیم باشیم اوسته هاله‌لنمیشدیر» ادعاسینی طنز دیلی ایله شعره چکیب، دئییر:
آی اونا هاله وئریر، گؤر نه گؤزلدیر بو رئیس،
ظلمتی گؤرموش ایشیق، باخ بئله نور بصره![16]
«شادی»، حیاتین گئرچک‌لیک‌لرین درک ائدن، انسانلاری ایشه، علمه و فنه چاغیران بیر اجتماعی خادم و شاعر- معلم کیمی چیخیش ائدیر:
گؤز تیکیبدیر ایش سنه، ایشدن بو عالمدیر دیری،
اللش ایش گؤر دالبادال، کارِ صوابی اؤپگیلن.
علملن اول قول- بویون، دویما دمی اؤیرنمه‌دن،
بیر گؤزل معشوقه تک دایم کتابی اؤپگیلن.[17]
شاعرین خطاب ائتدیگی انسانلار آراسیندا، گنجلر و جوانلار مهم یئر توتورلار. او، دفعه‌لر گنجلریمیزی، اخلاق، ادب، علم، همت، چالیشماق و ایشله‌مگه دعوت ائدیر، اونلاری هر دویونو و چتینلیگی آچماغا چاغیریر، اونلارا توصیه ائدیرکی هئچ یورولماسینلار و مشکلاتدان اوسانماسینلار. چون کی:
انسانلیغین اوجالیغی چتینلیگه چاتماقدادیر،
گئجه- گوندوز چالیشارکن، چتینلیگی آتماقدادیر.
دمیرلری، ای جوانلار! بیر موم ائدین اؤز الیزده،
قلم ویرین «شادی» کیمی، باشاردیقجا اؤز دیلیزه.[18]
فارس دیلیندن تورکجه‌میزه چئویرن‌ده ده، «شادی» مهارت گؤسترن بیر شاعردیر. مثال اوچون «خواجه نجم‌الدین زرکوب تبریزی»[19] (و. 713 هـ)دن تاپیلار عنوانلی شعری فارس دیلیندن چئویردیگینی گؤرونجه ترجمه‌نین شعردن داها گؤیچک اولدوغونو حسّ ائدیریک:
تورکجه چئویری
دلبریمده جفا اولدوقدا وفا دا تاپیلار،
او بوتون درد دئگیل اوندا دوا دا تاپیلار.
نظر ائیله من مسكینه گؤزل یوخ عیبی،
شاه اولان یئرده عزیزیم كی گدا دا تاپیلار.
وئر زكات بال دةداغیندان بو گدایا گه‌گاه،
یاخشی‌لار دا گؤزه‌لیم لطف و عطا دا تاپیلار.
عاشق اولسا سنه یولچو اونو پیس بیلمه‌گیلن،
كؤكسوده اولسا اورك، اوندا هوا دا تاپیلار.
گؤزه‌لین عشقی بو دنیاده منه خاص دئگیل،
منده ده، سنده ده هر بُكم و عَمیٰ ده تاپیلار.
گؤزومون یاشی سویوق بو نفسیم عمرومدور،
اینجینیب، خوش یاشاماق آب و هوا دا تاپیلار.
یوخ گناه سنده منه جور اولونور عشقیویلن،
اولدوزومدا یازی دا دور سما دا تاپیلار.
«زركوبون» شعرینی «شادی» چئویریب توركی دیله،
بیر كدورت‌سیز آدامدا بو صفا دا تاپیلار.[20]
شعرین فارسجا اصلی
دلبران را نه همه جور، صفا نیز بود،
نه همه درد نمایند، دوا نیز بود.
التفاتی بکن از بهر خدا سوی رهی،
پادشه را نظری سوی گدا نیز بود.
گر زکاتی بدهی زان لب شیرین چه زیان،
نیکوان را ز سر لطف عطا نیز بود.
گر رهی عاشق بالای تو شد، عیبی نیست،
این متاعی است که در شهر شما نیز بود.
عشق خوبان نه غریبی است که خاص است به من،
همه را نیز و مرا نیز و شما نیز بود.
زآب چشم و نفس سرد من است این همه عمر،
رنج و راحت همه از آب و هوا نیز بود.
جور عشقت همه آن نیست که از جانب توست،
بعضی از بخت بد و طالع ما نیز بود.
با دل خسته‌ی «زرکوب» صفایی پیش آر،
آدمی را نه کدورت که صفا نیز بود.
من، یاخین ایللرده معاصر شاعرلریمیزین شعر مجموعه‌لری آراسیندان، بیر چوخ کتابلارا اؤن سؤز و مقدمه‌لر یازمیشام، سؤز اوستادلاریندان توت گل تا یئنی الینه قلم آلان، هئچ شعر تجربه‌لری اولمایان گنجلره‌دک، سؤز اوستادلاری قارشیسیندا، اونلارین اثرلرینی شعر اجتماعیّتیمیزه تقدیم ائتمکدن اؤزومو موتلو سایمیشام، گنجلرین ایسه ترغیب و تشویقی اوچون آتدیقلادی آددیملاری مثبت قارشیلامیشام. بو ترغیبلر نتیجه‌سینده بیر چوخ گنجلر سونرالار اؤزلری‌نین شعرلرینی سؤز اوستادلاری‌نین اثرلری‌نین پایه‌سینه چاتدیرمیش و اون قازانمیشلار. حاضیرکی مجموعه‌یه یازدیغیم بو اؤن سؤز ایله سئوینیرم کی ایندی‌یه کیمی یئترینجه تانینمایان بیر شعر و دوشونجه بیلگینی‌نین داها یاخشی تانینماسی اوچون قلم الیمه آلمیشام. اومید ائدیرم گنجلریمیز، آقای حسین نجفی کیمی شاعرلرین شعرلرینده دالغالانان بیر دنیز معنایا جومسونلار و یاراداجاقلاری اثرلرده، خلقین و وطنین یارارلارینی نظره آلسینلار، ایستر مدرن و ایستر کلاسیک فورما و شیوه ایله یازان هر شاعر، ایلک اؤنجه اؤزونو ائللرینه خدمتچی اولماغی دوشونمکده‌دیر.
دکتر ح. م. صدیق
تهران – اسفند 1395
[1] بو کتاب، ص 189.
[2]. بو کتاب، ص 51.
[3] بو کتاب، ص 63.
[4]. بو کتاب، ص 45 .
[6] بو کتاب، ص 66.
[7] بو کتاب، ص 119.
[8] بو کتاب، ص 85.
[9] بو کتاب، ص 149.
[10] بو کتاب، ص 194.
[11]. بو کتاب، ص 64.
[12] بو کتاب، ص 152.
[13] بو کتاب، ص 84.
[14] بو کتاب، ص 22.
[15] بو کتاب، ص 174.
[16] بو کتاب، ص 29.
[17] بو کتاب، ص 22.
[18] بو کتاب، ص 193.
[19] تبریزین عارف شاعرلریندن اولوب. سلطان محمد خدابنده (اولجایتو) زمانی وفات ائتمیشدیر. اونون مزاری تبریزین گجیل مزارلیغیندا یئرلشن مقبرة العرفادا ایمیش. دیواندان علاوه اونون فتوت نامه آدلی کتابی واردیر.
[20] بو کتاب، ص 83.