نشریه نامه صدیق

يعقوب محمدى "دؤنمز چایپارالی"

 

نئیلیم

 

بؤیوک لر سؤیله ميش يالاندی دونیا

بیرآندا باشیما دولاندی دونیا

نه غم وار کونلومه قالاندی دونیا

ناظریم دونیادان کوچوبدو نئیلیم

آیریلیق شربتین ایچیبدی نئیلیم

 

بیرعومور یاشادی یازدی حاق سؤزون

قدرته مقاما ایمه دی اؤزون

ایش ترسه گلسئیدی دئیردی دؤزون

دؤزمگی ایوب تک سئچیبدی نئیلیم

آیریلیق شربتین ایچیبدی نئیلیم

 

غربتدن کونلونه دئیسه بیر یارا

هیجرتدن یاراندی بلکه مین یارا

یارا یاردئم ایله یئتیشدی یارا

غم اوخو باغرینا گئچیبدی نئیلیم

آیریلیق شربتین ایچیبدی نئیلیم

 

یئنه ده اوره ییم گلیبدی درده

ناظر دن اولکه مده دوغولماز بیرده

سؤيلرى آچاردی او پرده پرده

چوخ شعری او نقده چکیبدی نئیلیم

آیریلیق شربتین ایچیبدی نئیلیم

 

وارا وار دئمه دی وار آتدی گئتدی

یارا یار دئمه دی یار.آتدی گئتدی

شعرینده مین تصویر یاراتدی گئتدی

نه واردی وارلیقدان کئچیبدی نئیلیم

آیریلیق شربتین ایچیبدی نئیلیم

 

شعر ده ادبده تایماز پدیده

سویلردی نرگیسیم زمزم سپیده

آماندی اویمایین نفس پلیده

 سؤزونو اؤیوتله آچیبدی نئیلیم

آیریلیق شربتین ایچیبدی نئیلیم

آیریلیق دردینی هرکیمسه بیلمه ز

گئدندن دای بیزیم اوزوموز گولمه ز

دئییرم آی "دونمز" شاعیرلر اؤلمه ز

عزراییل باشقا دون بیچیبدی نئیلیم

آیریلیق شربتین ایچیبدی نئیلیم

__________

پدیده، نرگس، سپیده و زمزم رحمتلیک استاد ناظرین خانیم قیزلاری نین آدلاری دیر.

 

--------------------------------

 

 

به یاد استاد فقیدم ناظر شرفخانه ای

هاشم فرح آسا

 

تو استادم رها کردی، چرا کاشانه خودرا‌

مثال شمع سوزاندی همه پروانه خود را

 

تو ای افسونگر آغاز، تو ای پایان ده پایان

چنان خالی رها کردی ره و پایانه خودرا

 

کجا منزل گزیدی، تا بیایم بر مبارک باد

کجا خوانی غزل، مستان در میخانه خود را

 

تو آن مرغ غزل سازی، که با آن درد مهجوری

شبانگاهان رها کردی گل و گلخانه خود را

 

چه گویم با فلک؟ دارد هزاران شعبده بازی

که با عزت کشیدی سر می و پیمانه خودرا

 

تو را جنت سزاوار است، نه این دیر خراب آباد

که با خلد آشیانان بایدت افسانه خودرا

 

تو آن باران سرشار از غزل با ابر ها رفتی

گلستانی که بی تو پرورد ویرانه خودرا

 

ظالیم دونیا

هاشم فرح آسا

 

کاروان کئچدی قالیب بیر گول-ی رئیحان یئرده

دوشدو بو قافیله دن صاحب دیوان یئرده

 

سالدی توپراقه سلئیمانی، بو ظالیم دنیا

پهلوانلار چورودوب صاحب عنوان یئرده

 

بیر گئجه توی توتوب هر کیم، قَدَرین دؤندردی

مین گئجه وئردی اونا شام غریبان یئرده

 

چوخلارین چکدی گؤیه، یولدو قانادین، سالدی

چرلدیب بولبولو، بوش قالدی گولوستان یئرده

 

مردی نامرده طفیلی ائله ییب، آغلاتدی

چوخلارین سالدی چتین درده، بو نسیان یئرده

 

بایقوشون دیمدیگینی طوطیا اوخشار یارادیب

بو شکر خواره دی، بایقوش سومورور قان یئرده

 

بیری جئیران یارادیب، زیروه لرین زینتی دیر

دووره ده ییرتیجی کافتاری آلیر جان یئرده

 

بو جفاکار فلک دوغدوغونو ائتدی هلاک

شاه و رعیت قالاجاق بی سر و سامان یئرده

 

یئرده شرح مجنون یازیلیب، داشدا قالیر داستانی

بیستون قالدی گلیر ناله سی داشدان یئرده

 

کسدیلر حضرت یحیانی قیزیل طشت ده باشین

 

ذکریّانی موشار بولدو ، آغاشدان یئرده

 

خضر پیغمبر اگر آب حیات ایچمیش سه

کیمدیر آثار بقاسین گوره الان یئرده

 

شهریارین اوجالیب شأنی دوتوب آفاقی

بیر بئله شهرت ائلیین ائیله دی پنهان یئرده

 

نه طبیب اولدو قالارگی، نه حکیم ائتدی دوا

اؤلدو "سینوهه" دوشوب توپراغا لقمان یئرده

 

"ناظر" استادیمیزی نذر ائله ییب قربانلیق

گول کیمی گؤردو خزان، اولدو پریشان یئرده

 

یازدی بو کلک قضا، آیریلیغی عشاقه

سالدی گؤزدن کؤزریر ساقی دووران یئرده

 

"هاشم" آز یاز قلمین آغلادی دفتر یاندی

گئجه کئچمیش یاری دان، سیندی قلمدان یئرده

 

-------------------------

 

تقديم به روح حضرت استاد ناظر شرفخانه اى

موسى نصيرى موحد

 

سن نئجه

 

سن گئدیب اما من عهدیم اوسته قالدیم سن نئجه

قاب ائدیب عکسین بو لوح قلبه سالدیم سن نئجه

 

آلدی صبر و طاقتیم بیگانه نین اوخ سؤزلری

هیجره دؤزدیم غصه نی جانیمه آلدیم سن نئجه

 

گون باتان وقتده گؤزل سیماوی گَتدیم یادیمه

آغلادیم، گؤز یاشی تؤکدوم، غمله چالدیم سن نئجه

 

غصه لر بوکدی بئلیم اوز - باش آغاردی ایل به ایل

حسرتینده اود توتوب سیندیم قوجالدیم سن نئجه

 

سنله جوشموش بیر بولاق تک من دیرییدیم ای گؤزل

دامجى - دامجى من سوزولدوم هئی آزالدیم سن نئجه

 

گرچه اودلاندیم کول اولدوم اما ققنوسم کی من

اؤز کلومنن بیرده قوزاندیم اوجالدیم سن نئجه

 

هیجره یوخ درمان "موحّد" دؤز فراق ديلبره

من کی داغلار تک او عهدیم اوسته قالدیم سن نئجه

 

-------------------------

 

منظومه اورمو دریاچه سی

 

اثر ماندگار زنده یاد استاد ناظر شرفخانه ای

 

 اشاره:

از شاهکارهای شادروان جناب استاد ناظر شرفخانه ای منظومه بلند و پرآوازه "اورمودریاچه سی" است، که در ادب غنی معاصر ترکی آذربایجانی جایگاه خاصی را برای خود گشوده است.

ناظر "اورمو دریاچه سی" را همانند منظومه ماندگار استادش سید محمدحسین شهریار - سهندیه - به سبک آزاد "سربست" حدود سی و پنج سال پیش خطاب به نگین زمردین آذربایجان -دریاچه ارومیه- سروده است.

استاد در این منظوم آداب، رسوم، مثل ها، متل ها و داستان ها و افسانه های شیرین آذربایجانی را به طرز ماهرانه ای به تصویر کشیده است. و در آن از دلاوری های حسین کرد شبستری گرفته تا روشنگری های شیخ مجاهد محمد خیابانی و شاعر طنز پرداز میرزا علی معجز شبستری و راز و نیازهای صاحب گلشن راز شیخ محمود شبستری سخن به میان می آورد.

و در کنار آن از مهر، عطوفت و محبت،   آرامش، صبر و صلابت مردم زادگاهش گونئی به کرار سخن می گوید.

اگر چه شاعر در لا به لای این منظومه از درد و غم، حسرت و نامهربانی ها به شدت می نالد. ولی قلبش مالامال از امید و عشق است.

و بالاخره شاعر در این منظومه از آینده ای خبر می دهد که در آن یک دلی، یک رنگی، صفا و صمیمیت موج می زند و دیگر از شر و شور بشر خبری نیست...

▫️ابراهیم رضازاده

 

 

-------------------------

 

در رثای استاد ناظر شرفخانه ای

 

دکتر سید مجید جوادی زاویه

 

با رفتنت مشاع‌ره دیگر تمام شد

شور غزل ز حوصله افتاد و رام شد

 

بودی و بودنت شب شعر و ترانه بود

با رفتنت مغازله بر من حرام شد

 

تا بوف مرگ  بر لب بامت  کمین گرفت

در ماتمت  شراره به هر کوی و بام شد

 

نفرین به سرنوشت که چون اژدهای مرگ

ساغر به شب شکسته و نفرین پیام شد

 

متروک گشته انجمن شعر دلبران

گیسو برید چنگ و ستاره ظلام شد

 

اندوه بر معانی ابیات  چیره  گشت

شاعر به غم نشست  و زبان بی کلام شد

 

خونها گریست مردم  چشمم  به سوگ دوش

دلها چکید و شاکله ی تلخ جام  شد

 

واژه سیاه و شعر سیاه و قلم سیاه

دلها به سوگ خست و قیامت قیام شد

 

رفتی به شهر غیرت و خون و ادب چنانک

اکسیر سبز  شعر به شهر همام شد

 

آرامگاه خسته ی تبریز جان گرفت

از لطف همّتت همه یحی العظام  شد

 

در سایه سار شعر تو البرز می شکفت

رفتی و شهر، غمین ، تیره فام شد

 

پاکانه پر کشید به دیدار کردگار

نیلوفر تنش به روضه ی دارالسلام شد

 

"ناظر" چو اختری به ادب جلوه کرد و رفت

در آسمان شعر چه عالیمقام شد

 

---------------------------

 

وئریب ایرانه شرف

 

مجید اسکندری "بی ریا"

 

اؤلچو غیرت دی بیزیم ائللره، پیمانه شرف

معرفت، بیرده صداقت وئرر انسانه شرف

 

بیر طرفده بشرین وار یوخو  آخیردا گلر

هامیسیندان دا آغیر قویسالا میزانه شرف

 

یوخدو هر کیمده تعصب ائلینه یا دیلینه

نه حیا اینسی سی واردیر بیلین اوندا نه شرف

 

ایاق آلتینداکی توپراق دا ریاکاری قینار

بی ریالاردان آلار مسجد و میخانه شرف

 

"نطفه سی پاک اولانین حوصله سی دار اولماز"

یار اولار یئتسه اگر صبرینی پایانه، شرف

 

نه تک انسانلارا کی جن لره ده سلطانیدی

وئردی آخرده یئنه ریشه سلیمانه شرف

 

آرتیرار ئولکه سینین ارزشینی لایق آدام

گنج اولان یرده تاپار بللی دی ویرانه شرف

 

شهرتی واردی شرفده، یری واردیر هله ده

تاپسا "ناظردن" اگر ملک "شرفخانه" شرف

 

نه شرفخانه نه تبریز نه کرج، بلکه وئریب

قلمی ناظرين الحق بوتون ایرانه شرف

__________

۱- بو سوزو من آنام دان ائشیتمیشم، او کیمنن ائشیدیب بیلمیرم!

 

-----------------------

 

در فراق استاد معظم؛ ناظر شرفخانه‌ای

 

قربان بیرامی سیس "راشد"

 

کتاب شعرینی ناظر یازوب دوام ایدنه

بهار عمرونی یِل ویردی تارمار ائلدی

 

قلم خلاصه‌ی مکتوبونی کتابت ایدوب

فراق صحبتینی چشم اشکبار ائلدی

 

آیردی باغ و چمندن صفالی دسته گلی

سالوبدی هجر اودونا باغبانی زار ائلدی

 

فلک آیردی گلی جوریله گلستاندان

مدام بلبلی هجرونده بیقرار ائلدی

 

 

نه تکجه مکتب علم و ادبدی غرق محن

غمونده جمله احبّانی داغدار ائلدی

 

سزادی بو محنه سینه داغلیا "راشد"

بو غمده اهل قلم اشکینی نثار ائلدی

شوق ناظر

دکتر زیدالله غفارنژاد "حکیم میرزا"

 

غرق در دریای غم حلقم به دست روزگار

خالق اندر هم چوحالی کرد انیسم با نگار

 

گاه باسیردی غم منی گاهدا بوغوردو روزگار

بویله بیر احوالیده بخش ائتدی تانری بیر نگار

 

شاعر و نامی و عارف چون ادیب کم نظیر

دهر حاضر را ندارد کس به حرفش خرده گیر

 

عرصه شعر و ادب، عرفاندا اولموش بی نظیر

عصریده یوخ کیمسه گورسون سوزلرینده بهر قصیر

 

"ناظر" صاحب سخن شد دلبر و جانان من

از عطای نعمتش سرشار گردید خوان من

 

شعر و سوزلر سولطانی "ناظیر" منیم روح و جانیم

او آچیلمیش سفره دن دیر کی دولوب دسترخانیم

 

گرچه در ذاتم تمایل بود بر شعر و ادب

داشتم ذوق چنین حسی ز اصل و از نسب

 

ذات اصلیمده واریدور چشمه شعر و ادب

بویله بیر ذوقی نیشان وئرمیش بیزیم اصل و نسب

 

ذوق شعر از قبل ها جا کرده اندر ذهن من

رویش آن بود مثل غنچه ای اندر دهن

 

یازماغین ذوقی منیم ذهنیمده اکمیشدیر مکان

بسله نیر دیر بوستان ایچره چیچک ده ک هر زامان

  

شوق "ناظر" بر منم بخشید این میل و هوس

کرده مدیونم به لطفش تا که دارم من نفس

 

ناظرین شوقینده تاپدیم یازماغا میل و هوس

لطف و اکرامی منیم بورجومدو تا واردور نفس

 

گر "حکیم" ام نیست یارانم ز اقشار طبیب

چون حکیم دل گزیدم بر خودم یار و حبیب

 

گر "حکیم" ام فرقه دوستلار دگیل طیف طبیب

کونلومون دوزگون طبیب ین سئچمیشم یار و حبیب

 

مرتبت او را عیان است پیش هر فرد ادیب

جرعه ای از دانش و علمش شده بر من نصیب

 

رتبه شعریندن آگه دور اونون هر بیر ادیب

فضل و علمیندن منه بیر قطره جک اولموش نصیب

 

لیکن اخلاصم فقط بر شعر او محصور نیست

وصف کل علم و اخلاقش مرا مقدور نیست

 

حورمتیم اول شان شعرینده قالان محصور دگیل

من اونون تام شوکتین وصف ائیلمک مقدور دگیل

 

پیروان را نیک نامش تا ابد ماند به یاد

چون مریدان را بسی طرفه رسیده از مراد

 

آشنادور خوش آدی دائم اونون طالب لره

چون کی چوخ ایتحاف آلیپلار اوز مرادیندان اله 

 

من همی چیدم بسی میوه از این خوش بوستان

لیک صد ره پیشه باید تا رسم بر دوستان

 

بوستانیندان درمیشم من چوخ عطیرلی میوه لر

لیک دوستلاردک گرک دور اویره نم چوخ شیوه لر

 

چون به افکارم همی بخشد صفا در هر لقاء

باز خواهم انجمن با وی به تکرار بقاء

 

 هر گوروشده چوریلور اوللام منیم حال و هاوام

اول سبب دن چوخ گوروشلر ایسترم ائتسین داوام

 

طالب دیدار وی باشد عجم ترک و عرب

کنج اجلاسش دهد در هر دمی عیش و طرب

 

چوخ سئور ترک و عرب فارس، اونلا مجلیسلر قورا

تا او مجلیسلرده هر کیم اونلا سرخوشلوق قورا

 

ناظر از راهم دهن در گوشه میخانه ات

ساغر اندازم می شوم دیوانه ات

 

ایزله رم من هارداسا اول ناظرین میخانه سی

جام آلام اوندان ایچم تا من اولام دیوانه سی

 

ساقیا گر جرعه ای می گیرمش از دست تو

هان همان باشد مرا کافی بمانم مست تو

 

ساقیم اولسون گر الوندن ببر ایچیم من می آلام

بیل همان قدره یئتر تا سن له من سرخوش قالام

 

میگسارم ‌گر ستانم باده ام از دست تو

ور شوی پیمانه گردانم شوم من مست تو

 

مست و عیاشم آلام گر من الوندن بیر شراب

سن وئرن پیماندن ایچسم اولار حالیم خراب

 

حالیا گر ای حکیم میرزا مرادت ناظر است

قدر این این گوهر بدان تا حیات حاضر است

 

گر حکیم میرزا مرادون ناظری زیبنده دور

بیل بو گوهر قدرینی تا دل نشاط و زنده دور

 

تالی شهریار اولدو

 

دونن میخانه ده ناظر دیین بیر نازلی یار اولدو

 توکوبدور باده معنا منه ساغر نثار اولدو

 

 نئچه عیاری مجلیسده مئی ایتمیش  مست لا یعقل

او دریانوشی  من گوردوم بولوت تک درّ بار اولدو

 

کلام گوی و او چوغانچی یاراندی عرصه ده غوغا

حریف سیز قالدی میداندا خرامان شهسوار اولدو

 

شرار عشقه یاندیردی خرد مولکون ائدیب ویران

منی بیر جام ایله ییخدی، سینم غرق شرار اولدو

 

ایناممام شعری سلطان سیز، کوچندن شعر سلطانی

 یقینیم واردی بو سرداری کی تالی شهریار اولدو

 

کلامین توسنین مینمیش شیغیردی سوردو آفاقه

ائدیب واله تماشایه جانین تحسین نثار اولدو

 

الهی ساخلا پیس گوزدن بو فارس بولفوارس دیر 

اونون جولانی ایراندا بیزه شانلی

وقار اولدو

 

او شوکتلی صلابتله سخن مولکونده حاکم دیر

اطاعت فرض دور "فاضل" بو طاعت افتخار اولدو

 

 

شوق ناظر

دکتر زیدالله غفارنژاد "حکیم میرزا"

 

غرق در دریای غم حلقم به دست روزگار

خالق اندر هم چوحالی کرد انیسم با نگار

 

گاه باسیردی غم منی گاهدا بوغوردو روزگار

بویله بیر احوالیده بخش ائتدی تانری بیر نگار

 

شاعر و نامی و عارف چون ادیب کم نظیر

دهر حاضر را ندارد کس به حرفش خرده گیر

 

عرصه شعر و ادب، عرفاندا اولموش بی نظیر

عصریده یوخ کیمسه گورسون سوزلرینده بهر قصیر

 

"ناظر" صاحب سخن شد دلبر و جانان من

از عطای نعمتش سرشار گردید خوان من

 

شعر و سوزلر سولطانی "ناظیر" منیم روح و جانیم

او آچیلمیش سفره دن دیر کی دولوب دسترخانیم

 

گرچه در ذاتم تمایل بود بر شعر و ادب

داشتم ذوق چنین حسی ز اصل و از نسب

 

ذات اصلیمده واریدور چشمه شعر و ادب

بویله بیر ذوقی نیشان وئرمیش بیزیم اصل و نسب

 

ذوق شعر از قبل ها جا کرده اندر ذهن من

رویش آن بود مثل غنچه ای اندر دهن

 

یازماغین ذوقی منیم ذهنیمده اکمیشدیر مکان

بسله نیر دیر بوستان ایچره چیچک ده ک هر زامان

  

شوق "ناظر" بر منم بخشید این میل و هوس

کرده مدیونم به لطفش تا که دارم من نفس

 

ناظرین شوقینده تاپدیم یازماغا میل و هوس

لطف و اکرامی منیم بورجومدو تا واردور نفس

 

گر "حکیم" ام نیست یارانم ز اقشار طبیب

چون حکیم دل گزیدم بر خودم یار و حبیب

 

گر "حکیم" ام فرقه دوستلار دگیل طیف طبیب

کونلومون دوزگون طبیب ین سئچمیشم یار و حبیب

 

مرتبت او را عیان است پیش هر فرد ادیب

جرعه ای از دانش و علمش شده بر من نصیب

 

رتبه شعریندن آگه دور اونون هر بیر ادیب

فضل و علمیندن منه بیر قطره جک اولموش نصیب

 

لیکن اخلاصم فقط بر شعر او محصور نیست

وصف کل علم و اخلاقش مرا مقدور نیست

 

حورمتیم اول شان شعرینده قالان محصور دگیل

من اونون تام شوکتین وصف ائیلمک مقدور دگیل

 

پیروان را نیک نامش تا ابد ماند به یاد

چون مریدان را بسی طرفه رسیده از مراد

 

آشنادور خوش آدی دائم اونون طالب لره

چون کی چوخ ایتحاف آلیپلار اوز مرادیندان اله 

 

من همی چیدم بسی میوه از این خوش بوستان

لیک صد ره پیشه باید تا رسم بر دوستان

 

بوستانیندان درمیشم من چوخ عطیرلی میوه لر

لیک دوستلاردک گرک دور اویره نم چوخ شیوه لر

 

چون به افکارم همی بخشد صفا در هر لقاء

باز خواهم انجمن با وی به تکرار بقاء

 

 هر گوروشده چوریلور اوللام منیم حال و هاوام

اول سبب دن چوخ گوروشلر ایسترم ائتسین داوام

 

طالب دیدار وی باشد عجم ترک و عرب

کنج اجلاسش دهد در هر دمی عیش و طرب

 

چوخ سئور ترک و عرب فارس، اونلا مجلیسلر قورا

تا او مجلیسلرده هر کیم اونلا سرخوشلوق قورا

 

ناظر از راهم دهن در گوشه میخانه ات

ساغر اندازم می شوم دیوانه ات

 

ایزله رم من هارداسا اول ناظرین میخانه سی

جام آلام اوندان ایچم تا من اولام دیوانه سی

 

ساقیا گر جرعه ای می گیرمش از دست تو

هان همان باشد مرا کافی بمانم مست تو

 

ساقیم اولسون گر الوندن ببر ایچیم من می آلام

بیل همان قدره یئتر تا سن له من سرخوش قالام

 

میگسارم ‌گر ستانم باده ام از دست تو

ور شوی پیمانه گردانم شوم من مست تو

 

مست و عیاشم آلام گر من الوندن بیر شراب

سن وئرن پیماندن ایچسم اولار حالیم خراب

 

حالیا گر ای حکیم میرزا مرادت ناظر است

قدر این این گوهر بدان تا حیات حاضر است

 

گر حکیم میرزا مرادون ناظری زیبنده دور

بیل بو گوهر قدرینی تا دل نشاط و زنده دور

 

-----------------------