برگزاری شب شعر بانوان آذربایجان به همت انجمن ادبی صابر
به همت انجمن ادبی صابر در تاریخ 29 تیرماه 1391 شب شعر بانوان آذربایجان در فرهنگسرای بهمن تهران برگزار شد. در این مراسم که با استقبال فراوان مردم در سالن پانصد نفری نغمه به انجام رسید بسیاری از مردان و زنان اهل قلم آذربایجانی حضور داشتند.
این جلسه در ساعت 17 ابتدا با قرائت سوره حمد از قرآن کریم و اجرای سرود جمهوری اسلامی با مجریگری جناب آقای کریم قربانزاده و سرکار خانم ثریا قاسم زاده آغاز به کار کرد. قبل از همه، جناب آقای مظفر درفشی دبیر انجمن صابر از بازماندگان «شاعیرلر مجلسی» از فعالیت‌های ادبی- علمی این انجمن و بزرگداشت‌ها و مراسمی که در طی سالیان دراز برگزار کرده بودند، گزارشی قرائت کردند. پس از آن از استاد دکترحسین محمدزاده صدیق دعوت کردند که به منظور فتح باب شب شعر بانوان آذربایجان سخنانی بیان کنند.
استاد در طی این سخنان، ضمن اظهار خرسندی از برگزاری این مراسم با شکوه به نقش موثر و مهم زنان آذربایجان در ایجاد انگیزه و روحیه در مردان اشاره کردند و بسیاری از رشادت‌ها، وقایع و پیشرفت‌های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی را مدیون فداکاری، صبر، تحمل، گذشت و روحیه‌ی بزرگ و بلند زنان دانستند که در هر برهه از زمان با تلاش در ایجاد دگرگونی در محیط پیرامون خود و تغییر نگرش‌های غلط سنتی سعی کردند راهی به سوی تعالی و کمال بگشایند. در این زمینه از زنانی چون زینب پاشا، پروین اعتصامی، دختر فضل الله نعیمی، حکیمه بلوری و بسیاری از قهرمانان آذربایجان که تربیت شده و دست پرورده‌ی مادران دلاور و فهمیده بودند، نام بردند. همچنین از نقش زنان آذربایجانی در هشت سال دفاع مقدس یاد کردند که دلاورمردان عرصه های جنگ و نبرد را با دلی گرم و روحیه ای قوی به میدان نبرد میفرستادند و در این راه از شهادت همسران و فرزندانشان ابایی نداشتند تا وطنشان ایران سرفراز و آزاد بماند. استاد به دلیل ضیغ وقت و این که این مجلس، شب شعر بانوان بود از قرائت مقاله‌ای که در زمینه‌ی معرفی نقش زنان ترک در طول تاریخ آماده داشتند، صرف نظر کردند و گفتند:«بهتر است بعد از این تریبون در اختیار خانمها قرار گیرد.» لازم به ذکر است استاد در ابتدای سخنان خود از همسر مرحوم حاج غلامرضا مجدفر پدر جناب دکتر مرتضی مجدفر، که در این مجلس حضور داشتند، به عنوان زن نمونه تجلیل کردند. پس از آن بانوان شاعر یکی پس از دیگری برای قرائت شعر فراخوانده شدند. در اثنای این شب شعر، دو برنامه جذاب موسیقی عاشیقی نیز اجرا شد. ابتدا عاشیق ماشاء الله ایمانی (ائل بالاسی) به همراه بالابان و دایره و بعد از آن گروه عاشیق سولدوز مهدی‌پور به همراه کیبورد نغمه‌پردازی کردند. لازم به ذکر است که اجرای عاشیق سولدوز مهدی‌پور چنان شور و شعفی در سالن ایجاد کرد که نظیر آن را کمتر در برنامه‌ای دیده بودیم. خود آقای مهدی‌پور نیز که سر از پا نمی‌شناخت چنان جانانه، قدرتمند و با جان و دل می‌نواخت که گویی در این جهان نبود.
نام بانوان شاعر آذربایجانی که در این شب شعر، به قرائت شعر پرداختند به شرح زیر است:
سرکار خانمها: رقیه کبیری ازخوی، اولکر اوجقار از تبریز، تورکان اورمولو از اورمو، مژگان صیامی از اردبیل، اولدوز صادق از تبریز، مهناز صابونی از شبستر، آرزو مختاری از بناب، شیدا نونهال از مراغه، شکرانه عالم از تبریز، لیلی کحالی از زنجان، شریفه جعفری از میانه، ساناز موحد از تبریز، آلما موغانلی از تهران، آرزو مرادی از جلفا
همچنین از خانمها سوسن نواده رضی و ملیحه عزیزپور نیز به عنوان غایبین مجلس ذکر خیر شد.
این شب به یادماندنی با حضور جنابان: کریم مشروطه چی (سونمز)، بهروز دولت‌آبادی (چای اوغلو)، اردشیر رستمی، فریبا وفی، رسول یونان، شکوفه شکوری، حسین طهماسب پور شهرک، اکبر صالحی، محمد خلیلی، دکتر مرتضی مجدفر، حبیب فرشباف، ائلدار موغانلی، حسن ریاضی (ایلدیریم)، پینار یایین ائوی، اعضای انجمن ادبی ساهر و نمایندگان نشریات مختلف پس از اهدای لوح تقدیر از طرف انجمن ادبی صابر به بانوان شاعر، در ساعت 20 پنجشنبه شب به پایان رسید.
ابتدا متن کامل مقاله‌ی دکتر صدیق را که ایشان از قرائت آن صرف نظر کردند، در زیر می‌آوریم و بعد از آن عکس‌های مربوط به این مراسم را قرار می‌دهیم:
«آذربایجان قادین شعری، اعتنایا شایان بیر هوندور مجموعه و آذربایجان ادبیاتی‌نین بؤیوک بیر قولو حساب ائدیلیر. تورکجه قادین شعریمیزین ان اسکی اؤرنک‌لرینی، اورخون آبیده‌لری، دیوان لغات الترک، کتاب دده‌قورقود و فولکلوروموزون چشیدلی شاخه‌لرینده آراییب آختارمالییق.
کلاسیک یازیلی و رسمی شعره گلدیکده، ایلک اؤنجه مهستی خانیمین آدین چکمه‌لییک. او، نظامی ایله چاغداش ایدی. اونون رباعی‌لری فلسفی و اجتماعی مضمون داشیییر:
دونن من کوزه‌می داشلارا چالدیم،
کئفلیدیم، بیلمه‌دیم، الیمدن سالدیم.
کوزه دیله گلیب دئدی کی: «من‌ده،
سنین کیمی ایدیم، بوگونه قالدیم.»
مهستی دن بیر قرن سونرا ظهور ائدن «راضیه گنجوی» ده اونون کیمی رباعی‌لر یازمیشدیر. اوندان سونرا گلن و فضولی ایله چاغداش اولان «گول‌شاد تبریزی» نین «تصنیف گلشاد» آدلی بیر منظومه‌سی واردیر. هابئله خواجه سعدالدین حسینی تبریزی‌نین قیزی «فاطمه خانیم آنی» صفوی دؤورونون ان آدلیم شاعره‌لریندن ساییلیر. اونون غزلیات دیوانی واردیر. غزللریندن نمونه:
فراموش ائتدی خیلی دم، منی یاد ائتمه‌دی قالدی،
منی چوخ سئودیگیم، محزون و دلشاد ائتمه‌دی قالدی.
نولا تعمیرینه قصد ائتمه‌سه شاه جهانبانیم،
بیلیر کیم خاطر ویرانیم آباد ائتمه‌دی قالدی.
قالیبدیر بحر غمده دل، فلک یوخ ساحل مقصود،
حئیفلر روزگاریم بانا امداد ائتمه‌دی قالدی.
دوشندن روح عشقِ یارا، زار و ناتواندیر دل،
سر کویوندا حالیم یارا فریاد ائتمه‌دی قالدی.
نئچون در پی اولور «آنی» کی حال قیسی بیلمزمی؟
او بیماره یئتیردی کندین ارشاد ائتمه‌دی قالدی.
همین چاغدا «گولگز» تخلص ائدن بیر بایاتی شاعری ظهور ائتمیشدیر. اونون بایاتیلاری بدیعی بویالار ایله دولودور:
سئیوانین قور اوجادا،
کور محتاج قوری جاده.
گولگزین گؤز یاشیندان،
قالادی قورو جا دا.
* * *
گولگزین گول آداشی،
می داشی گول آ داشی،
ییخار بولبول ائوینی،
کیم آتا گوله داشی.
هجری 12-نجی عصرین ان آدلیم قادین شاعری «حیران خانیم دنبلی»دور. او اصلا خویلودور. تبریزده و خوی‌دا یاشامیشدیر. اونون بؤیوک دیوانی واردیر. دیوانیندا قصیده‌لر، غزللر، ترجیع‌بند، ترکیب‌بند، رباعی‌لر و باشقا عروضی شعری نوعلاری یئرله‌شیر:
ای حُسن ده یوسف زمانه،
رحم ائیله فقیر و ناتوانه.
بیر آن سنی گؤرمه‌ینده یاریم،
افغانی یئتیررم آسمانه.
افلاکه کمند آتدی سن‌سیز،
هر آه کی چکدیم عاشقانه.
یاقوت لبینده‌کی تبسم،
سالدی یئنه کؤنلومو گمانه.
اون دؤرد گئجه‌لیک بیر آی اوزون تک،
بالله کی گلمه‌ییب جهانا.
گاه قان تؤکر و گهی ایچر قان،
اول سرو قده بودور نشانه.
«حیران» گؤرونجه آی جمالین،
اولدو یئنه عشقده فسانه.
قاجار حکومتی چاغلاریندا یاشایان «عاشیق پری» ایسه ایکی یوز ایل بوندان قاباق، درین مضمونلو و ایری حجملی عاشیق ادبیاتی شیوه‌سی ایله دیوان یاراتمیشدیر. اونون عاشیق دیوانی دفعه‌لر چاپ اولموشدور:
نه یاتیبسان لحاف بستر ایچینده،
بیمارمی‌سان، نه‌دیر بس حالین سنین؟
عشقین مریضی‌نین من طبیبی‌یم،
بیان ائیله منه احوالین سنین.
«خورشید بانو ناتوان» دا همین چاغدا یاشامیشدیر. اونون غزللری حسرت، غم و غصه‌لی مضمونلار ایله دولودور:
قویوبدور انتظاریندا نئچین گلمز، نئچین گلمز،
همیشه آه و زاریندا نئچین گلمز، نئچین گلمز.
گئدیبدیر قافله‌سالار، اولوبدور گؤزلریم خونبار،
نه بیر یار و نه بیر غم‌خوار، نئچین گلمز، نئچین گلمز.
کؤنولده آه و زاریم وار، نه صبر و نه قراریم وار،
دئمز بیر دل‌فگاریم‌وار، نئچین گلمز، نئچین گلمز.
او زلف و نرگس مسته، کؤنول چوخداندی پابسته،
منی هجران ائدیب خسته، نئچین گلمز، نئچین گلمز.
سر کویون گزر کؤنلوم، گول رویون سئور کؤنلوم،
وصاین چوخ دیلر کؤنلوم، نئچین گلمز، نئچین گلمز.
«خورشید بانو ناتوان»دان بیر نئچه ایل سونرا «شاه نسا خانم رنجور» ظهور ائدیر. اونون آتاسی کاظم آقا غیاث‌الدین‌ده شاعر ایدی. اونوندا شعرلری غملی کدرلی‌دیر:
کؤنول چون قصر شؤوقوندور، ایلاهی بیت غم قیلما،
دخی اول اشتیاقیندان، جدا بیر لحظه دم قیلما.
خیال شور ایله شاهیم پریشان ائتمه دل شهرین،
قدیم دهر ایچره اول درد غمین دستینده خم قیلما.
کئچن عصرده عاشیق بستی، عاشیق حمایل، زیبا خانم، مشهدی خانم لیلی، گلندام خانم و بیر چوخ شاعره‌لریمیز یاراتدیقلاری دیوانلار ایله ادبیات خزینه‌میزی زنگین‌لشدیرمیشلر.
بونلاردان سونرا، خانم پروین اعتصامی‌دن آد آپارمالییق. تأسفله اونون آجی اؤلوموندن سونرا، سیاسی سببلر اوزوندن قارداشی ابوالفتح اعتصامی اونون تورکجه دیوانینی محو ائتمیشدیر. لاکن الیمیزه چاتان فارسجا دیوانی باشدان آیاغا حکمت‌آمیز شعرلر ایله دولودور. بو دیواندا حکمت‌سیز بیر بیت بئله تاپیلماز.
ایندی بیزیم گنج خانم شاعرلریمیز اونو اؤزلرینه اولگو ائتمه‌لیدیرلر. یئنی شعریمیزین آتاسی «حبیب ساهر» اونو آنارکن، «فروغ فرخزاد»ا خطاب دئییر:
مدح آن شاعره گویم که ندارد ممدوح،
مدح آن شاعره گویم که بود آزاده.
روی ایوانش نشینم، به سر سفره‌ی وی،
در طلوع سحر عشق بنوشم باده.
* * *
مدح آن شاعره گویم که نگفته است به عمر،
دادگر بر کس خونخوار و به نادان دانا.
بهر یک جامه‌ی فاخر، ز پی گوهر وزر،
پیش دزدان نشده تا که کند مدح و ثنا.
* * *
من بر آن شاعره اهدا کنم اشعار نوین،
که ز درد دگران باخبر و آگاه است،
مدح آن شاعره گویم که به طوفان خیال،
نه بسان دگران کج‌روش و گمراه است.
* * *
مدح آن شاعره گویم که نکرده است خطا،
در ره حقّ و عدالت بگذشته است ز جان.
روز نا گفته به شب، تیره نگفته است به روز،
به همه دوزخ سوزنده نگفته است جنان.
* * *
من از آن شاعره اندرز پذیرم به جهان،
به گنه دامنش آلوده نگردیده هنوز.
راه آن شاعره بسپارم، ناگفته به خلق،
با همه درد بساز و به همه آتش سوز.
* * *
روی ایوان چنان شاعره بنشینم، تا،
سرزند مهر درخشنده ز تاریکی دهر.
بر سر سفره‌ی آن شاعره بنشینم، کو،
در می صافی و گلرنگ نیامیزد زهر.
و باشقا یئرده اونا خطاب ائده‌رک دئییر:
کوش تا همره ما سوی سحر روی آریم،
آن سحرگه که در آن انده و دلتنگی نیست.
من امید ائدرم کی بیزیم خانیم شاعرلریمیز زمانه‌میزین سیاسی، اجتماعی و مدنی ضرورتلرینی درینجه‌سینه د‌رک ائتسینلر، اونلار ان تقوالی، عصمت‌لی و بیلگین شاعره‌لریمیزی اؤزلرینه اولگو قرار وئرسینلر و گلجک نسیللره اولگو اولسونلار.»
در انتهای مقاله، استاد شعری را به مادر خود تقدیم کرد ه اند:
نورانی- پیرانی آنام وار منیم،
قرآن اوخوماغی اؤیره‌تمیش منه.
حققه باش اگمه‌گی، دوزگون حیاتی،
سایغی بسلمه‌گی گؤزه‌ل وطنه.
الیف زبر، ب زیر، جیم زبر، دال زن،
دئیه – دئیه، منی شاعیر ائیله‌میش.
بویومو اوخشامیش دادلی دیللرله،
منه گئجه - گوندوز لایلا سؤیله‌میش.
سنین امه‌گینی ایتیرمز اوغلون،
فضیلت دریاسی گؤزه‌ل آناجان.
اوددوردوغون او پاک بیر داملاجیقدیر،
قورویوب ساخلاییر منی بلادان.
