عصر روز شنبه 28 شهریور 94 اداره‌ی کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قزوین در شهر «بوئین زهرا» برای «درویشعلی بهروان اینانلی» (متولد 1313) شاعر ترکی‌سرای این شهر مراسم نکوداشت علمی - هنری برگزار کرد. لازم به ذکر است تا کنون از آقای «بهروان» کتاب‌های زیر به زبان ترکی چاپ شده است:
آنا یوردوم بوئین زهرا، ائل گوروشو، سؤنمز ائللر اوجاغی، پناهعلی و آسیه، هر شاعر شهریار اولماز، دیوان اینانلو، یاشا کندیم.
در این مراسم آقایان دکتر احمدی (مدیرکل اداره ارشاد استان قزوین)، دکتر رضازاده، اکبر حمیدی، حسین محمدخانی، غلامرضا غلامی قوشچی، خانم شعله مکتبی به ایراد سخنرانی پرداختند.
استاد دکتر ح. م. صدیق که برای سخنرانی در این مراسم نکوداشت دعوت شده بودند، در دو بخش فارسی و ترکی به شرح زیر صحبت کردند:
[1- بخش فارسی سخنرانی]
تصور بفرمایید که مثلاً سعدی در داخل خانه‌ی خود نشسته و از همه‌ی امکانات رفاهی زمان خودش نیز برخوردار است. گلرخان در اطرافش هستند، کتاب‌های متعدد در کنارش چیده شده، قندیل‌ها و چلچراغ‌ها روشن‌اند و او قلم بر دست به بالش لم داده و «گلستان» تالیف می‌کند که متکلمان را به کار آید و مترسلان را بلاغت افزاید و قصاید نصیحت‌آمیز می‌سراید و غزل می‌گوید:
دیدار یار غایب دانی چه ذوق دارد،
ابری که در بیابان بر تشنه‌ای ببارد.
با تکیه بر همه‌ی دقایق فن عروض و اتکاء به دانش مکتبی، تولید آثار ادبی مکتوب می‌کند، طوری که بعدها دیگران به پیروی از او آثار ادبی دیگر خلق می‌کنند. آثار ادبی خاصی که پشتوانه‌ی تحصیلات مکتب‌خانه‌ای دارد.
در همین حال، چوپانی از پای دیوار خانه‌ی او در نور ماهتاب، نی بر لب رد می‌شود و او هم تولید آثار و اشعار ادبی می‌کند. اما او به خلاف سعدی از رفاه زندگی مادی برخوردار نیست، در خانه‌ای مجلل زندگی نمی‌کند، بلکه با درد و محن، مصائب و مشکلات زندگی مردم آشنا و دم‌خور است، تحصیلات مکتب‌خانه‌ای هم ندارد، اصلا سواد خواندن و نوشتن ندارد، اما دارای جهان‌بینی فلسفی است. او هم شعر می‌سراید و می‌گوید:
اگر دستم رسد بر چرخ گردون،
از او پرسم که این چون است و آن چون.
اشعار سعدی جزو آثار ادبی رسمی و مکتوب و اشعار این چوپان از مقوله‌ی آثار مردمی و شفاهی به شمار می‌رود.
[2- بخش ترکی سخنرانی]
بئله حاللار یالنیز فارس دیلی و ادبیاتیندا یوخ، بلکه بوتون دیللرده اوز وئرمیشدی. بیزیم تورکجه‌میزده داهادا گئنیش شکیلده تحقق تاپمیشدیر. اونا گؤره‌کی تورک دیلی عقله سیغماز بیر وسعت و گئنیشلیکده حرکت ائتمیشدیر. تورکجه یازیلان یالنیز «ماناس» حماسه‌سی 250 مین بئیتدیر. یعنی یاریم میلیون مصراع. بونونلا یاناشی یوزلر منظوم و منثور اثرلر دونیانین مختلف اؤلکه‌لرینده تورکجه‌میزده یارانمیشدیر.
سعدی‌نی مثال وورارکن، تورکجه‌میزده مثلا «عاجز سرابی»نی نمونه گتیره بئله‌ریک. سیز تصور ائدین کی عاجز سرابی، عباس میرزا زمانیندا تبریزده مجلل بیر ائوده اوتوروب شعرلر یازیر:
منی رسوای عالم ائیله‌دی بو چشم خون‌پالا،
گؤرۆم قانیله دۏلسون کاسه‌سی، آچیلماسین اصلا.
یوسون بو مردم چشمیم دمادم اشک خون‌آلود،
کناره چیخماسین یارب، گؤرۆم اۏل غرقه‌ی دریا.
نه گؤز یاشینا غرق ائتدی منی بو باغری قان اۏلموش،
قارا گۆنده منی قۏیدو و ائتدی خلق آرا رُسوا.
او حالدا اونون ائوی‌نین کناریندان بیر چوبان رد اولور، اودا بایاتی دئییر:
عزیزیم هاراییندان
ائل یاتماز هاراییندان
گونده بیر کرپیچ دوشور
عُمرومون ساراییندان
اونون‌دا فلسفی دنیا گؤروشو واردیر. بونا شفاهی ادبیات نمونه‌لری دئییریک. تورکجه‌میزده شفاهی ادبیات هر دیلدن گئنیش و وسیع‌دیر. عاشیق ادبیاتی، اصلی - کرم کیمی عاشقانه داستانلار، کور اوغلو کیمی حماسی داستانلار، قوشمالار، بایاتیلار، گرایلیلار، آتالار سؤزلری، اسطوره‌لر، ناغیللار، تاپماجالار و یوزلر بئله نمونه‌لر کی بونا ائل ادبیاتی دئییریک. ائل ادبیاتینا اعتنا و توجه ائتمک بوگون بیر اؤنملی علمی حرکت ساییلیر.
سیز، بوگون بیر آدامین عزیزلمه مراسمینه گلیبسینیزکی او، بو عظمتلی ائل ادبیاتی‌نین نماینده‌سی کیمی ظهور ائتمیشدیر. آقای درویشعلی بهروان، تورک بؤلگه‌سی اولان «بوئین زهرا»نین اوجقار بیر کندینده، کؤچری بیر عائله‌ده دنیایا گؤز آچمیشدیر. و «یاور خان» تخلصی ایله، ایللر بویو ائل شاعری کیمی پارلامیشدیر. اینانلی طایفاسینا باغلی اولان یاورخانین، نشر ائتدیگی بوتون کتابلاری تورکجه‌دیر. اونون دئییلنلره گؤره، 300 عدد کاسته یازیلمیش چاپ اولمامیش شعرلری‌ده واردیر. داها اهمیتلی بوراسیندادیر کی او، بوتون شعرلرینی شفاهی اولاراق نشر ائتمیش و سونرالار، باشقالاری بو شعرلری یازییا چکمیشلر. بورادا آقای «حسین محمدخانی» (گونئیلی) نین زحمتلریندن ده یاد ائتمه‌لییک. بورادا گؤردوگونوز آلتی کتابی آقای گونئیلی تنظیم، تدوین و تبویب ائتمیشلر و بونا گؤره‌ده بو آغیرلاما مراسیمینده بؤیوک بیر علمی پای صاحبی‌دیرلر.
من هم آقای «بهروان اینانلی» و هم آقای «گونئیلی»یه اؤز یارادیجیلیغلاریندا داها دا اوغورلار و موفقیت‌لر آرزولاییرم.
