چشم آلوده نظر از رخ جانان دور است
بر رخ او نظر از آینه پاک انداز!
یارب آن ناصح خودبین که به جز عیب ندید
دود آهیش در آئینه ی ادراک انداز!
درباره ی کتابهای مذهبی استاد دکتر حسین محمدزاده صدیق کمتر بحث شده است. من در سلسله مقالات «اسوه و معلم اخلاق» تلاش خواهم کرد این بعد شخصیت علمی و عرفانی استاد را بیشتر مطرح کنم. اینک در این قسمت از مقاله ام، درباره ی انتشار کتابهای مذهبی ایشان در چند موسسه ی دولتی در دهه ی هفتاد، مطالبی مینگارم :
-1 –
بنیاد بعثت
دهه‌ی هفتاد اوج فعالیت‌های مذهبی استاد دکتر ح. م. صدیق به شمار می‌رود. در آن سال‌ها ایشان مسئول بخش ترکی آذری در «بنیاد بعثت» بودند و در آن جا بیش از 300 عنوان کتاب مذهبی چاپ کردند که تعداد قابل توجهی از آن‌ها ترجمه و یا تالیف خود ایشان بود. از میان آن‌ها می‌توان کتابهای زیر را برشمرد:
1. جزء عمه: ترجمه‌ی روان و سلیس بخشی از قرآن.
2. اصول عقاید: شامل پنج جلد با عنوان‌های الله تانیما، عدل الهی، پیغمبر تانیما، امام تانیما و معاد تانیما.
3. قیرخ حدیث: شامل 16 جلد کتاب احادیث که 14 جلد از آن‌ها از احادیث 14 معصوم بوده و دو جلد دیگر با نام‌های «فضولی‌نین 40 حدیث اثری، و «ایچگی ایچمه حاققیندا قیرخ حدیث» می‌باشد. در همه‌ی این کتاب‌ها متن عربی احادیث همراه ترجمه‌ی ترکی آن‌ها چاپ شده است که همه‌ی آن‌ها را خود استاد ترجمه کردند.
4. اون دؤرد معصوم: شامل 14 جلد کتاب در شرح احوال هر یک از معصومین که چند جلد از آن‌ها را خود استاد ترجمه و تالیف کردند و چند جلد را نیز دانشجویان ایشان با راهنمایی استاد ترجمه و تالیف کردند.
5. تشریح و محاکمه در تاریخ آل محمد (ص): کتابی است که قاضی بهلول بهجت، سال‌های پیش نوشته است. استاد دکتر ح. م. صدیق این کتاب را تصحیح کردند و همراه ترجمه‌ی فارسی و هم‌چنین ترجمه‌ی مقاله‌ی آیت الله طالقانی چاپ کردند.
6. آیت الله خامنه‌ای‌نین نطق‌لری: حاوی ترجمه‌ی 50 نطق سیاسی از رهبر انقلاب اسلامی.
7. اسلام احکامی: شامل احکام اسلام از نظر امام خمینی (ره).
همه‌ی این کتاب‌ها را استاد با اسم مستعار «حسین سرخابلی» چاپ کرده‌اند. زیرا بعضی از بدخواهان در آن سال‌ها مانع ذکر صریح نام استاد بر روی کتاب‌ها می‌شدند.
- 2 –
دفتر تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)
استاد در دهه‌ی هفتاد به عنوان مترجم با دفتر تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره) همکاری داشتند و در آن سال‌ها کتابهای زیر به زبان ترکی آذری از طرف ایشان ترجمه و چاپ شد:
1. سون سؤز (وصیت نامه): ترجمه‌ی کامل وصیت‌نامه‌ی امام خمینی (ره) همراه با تعلیقات و توضیحات چاپ شد.
2. عرفانی مکتوبلار: شامل نامه‌های عرفانی امام خمینی (ره).
3. دیوان اشعار امام: شامل 64 غزل، 64 رباعی و یک ترجیع‌بند از ایشان که به صورت منظوم به ترکی ترجمه شده و به خط زیبای نستعلیق توسط آقای جواهری‌پور در هفته نامه‌ی سهند انتشار یافت.
4. توحیده چاغری: ترجمه‌ی نامه‌ی امام خمینی (ره) به میخائیل گرباچف.
5. آتا ای ظلم گؤرموش مکتبین بایراقداری: کتابی از مرحوم سید احمد خمینی که استاد ترجمه کردند.
6. قیسا سوزلر: مجموعه کلمات قصار امام خمینی (ره).
- 3 –
ستاد اقامه‌ی نماز
استاد دکتر ح. م. صدیق در آن سال‌ها از طریق حجت الاسلام دکتر محی الدین بهرام محمدیان با آن ستاد همکاری داشتند و دو کتاب زیر را به ترکی آذری ترجمه کردند و در اختیار آقای حجت الاسلام محمدیان گذاشتند. تا کنون از چند و چون انتشار این کتاب‌ها اطلاعی در دست نیست:
1. نماز و 110 سؤز: ترجمه‌ی صد و ده نکته درباره‌ی نماز.
2. نمازین اسراریندان بیر پاریلتی: ترجمه‌ی کتاب «پرتوی از اسرار» اثر حجت الاسلام محسن قرائتی.
3. نماز ایچون حدیثلر: احادیثی که درباره‌ی نماز است گردآوری و ترجمه شده‌اند.
- 4 –
موسسه‌ی اطلاعات
استاد دکتر ح. م. صدیق به مدت 14 سال هفته‌نامه‌ی سهند را به صورت نشریه‌ای مستقل در چهار صفحه به قطع روزنامه و به زبان ترکی آذری انتشار دادند. ولی گروه‌هایی که خوش نداشتند نام استاد مطرح شود، شخص دیگری را سردبیر اسمی آن تعیین کردند ولی تمام زحمات و امور این نشریه بر عهده‌ی استاد بود و در آخر هم با قدرناشناسی مانع ادامه‌ی کار ایشان - پس از 14 سال کار خالصانه و شبانه‌روزی- شدند. در کنار انتشار این هفته‌نامه، استاد از طریق موسسه اطلاعات سه کتاب مستقل زیر را هم انتشار دادند:
1. هامی ایچون اسلام: ترجمه‌ی ترکی آذری از کتاب «اسلام برای همه» اثر رضا اصفهانی.
2. هامی ایچون اخلاق: ترجمه‌ی ترکی آذری از کتاب «اخلاق برای همه» اثر رضا اصفهانی.
3. گونشین ماتمینده: منظومه‌ای ترکی در سوک امام خمینی (ره) که به ضمیمه‌ی هفته‌نامه‌ی سهند چاپ شد.
- 5 –
فرهنگسرای ولاء
استاد در دهه‌ی هفتاد، کنگره‌ی «بررسی اندیشه‌های آیت الله میرزا جهانگیر خان قشقایی» را بر پا کرد و به دنبال آن مجموعه‌های مربوط به کنگره که از سوی ایشان تنظیم شد از طرف آقای محسن احمدی در فرهنسگرای ولاء انتشار یافت. فرهنگسرای ولاء کتاب زیر را هم از استاد منتشر ساخت:
عارف سالک: در شرح زندگی و مراتب و درجات عرفانی آیت الله سید علی قاضی طباطبایی.
کتابهای مذهبی استاد به لیست بالا محدود نمی‌شود. ایشان با روح مذهبی لطیفی که دارند اشعار و نوشتجات عرفانی و مذهبی زیادی تالیف و یا ترجمه کرده‌اند که به تدریج آن‌ها را معرفی خواهم کرد. در انتها لازم به ذکر است مجموعه‌ی خصایل استاد از جمله بلندنظری، بزرگواری، حلم، جوانمردی و خستگی ناپذیری در مقابل خصومت‌ها، توطئه‌ها، حسدها، کینه‌ها و جفاهایی که از خودی و بیگانه دیده‌اند و می‌بینند، ایشان را در نظرگاه ما به «اسوه‌ی اخلاق» تبدیل کرده است و می‌توان گفت، ایشان «معلم اخلاق» به تمامی معنا هستند:
نور تجلی آی کیمی، یوزونده ظاهر گؤرموشم
اول نورو گؤرور هر کیشی کیم گؤزلری بینا ایمش.
* * *
گؤزو اعمی اولان اول نور تجلّی نه بیلیر؟
بو سؤزون شرحینی بینایا سور، اعمی نه بیلیر؟
از جمله خصوصیات اخلاقی و وجودین که می‌توان در توصیف این استاد فرهیخته و صاحبدل بر زبان آورد- و اینجانب سال‌ها از نزدیک شاهد ظهور و بروز آن خصایل بوده‌ام- به نشانه‌های زیر اشاره می‌کنم:
عدم وجود ضعف شخصیتی، عدم تزلزل در تصمیم گیری و انجام امور، شهامت پای نهادن در ناشناخته‌ها، پرهیز از انجام اعمالی که دون شان یک انسان پرهیزگار است، عدم وجود تلوّن رفتاری و روانی، ایجاد راه در مسیرهای صعب‌العبور، یکسان بودن حرف و عمل در هر مکان و هر شرایط، ساده‌زیستی، قناعت، ارج نهادن به محتوا در برابر صورت (از جمله در انسان‌ها)، عدم ظهور و بروز نشانه‌های حسد، رقابت‌طلبی، برتری جویی و حذف یا تحقیر دیگران، فدا کردن وقت و وجود و جان و مال در راه خدمت به اندیشه‌ی بشری و اعتلای فرهنگ و ادبیات.
در انتها لازم می‌دانم خطاب به دلسوزان و مهربانان سالوس صفت، بیتی از سید عماد الدین نسیمی تقدیم کنم:
ساقي سيمين‌برم جام شراب آورده است،
آب گلگون چهره‌ي آتش نقاب آورده است.
عشق خوبان، ناصح سالوس مي‌گويد خطاست،
خواجه بين كز بهر من فكر صواب آورده است!!
پایان قسمت اول