هنگامی که « نصاب صادق » را خواندم، به حیرتی آمیخته به احترام گرفتار آمدم. آقای « محمد صادق نائبی » با درجه کارشناسی ارشد مهندسی مکانیک، در کنار محاسبات شبانه روزی و پیچیده فنی، احساس لطیف و شاعری خود را در این نصاب نشان دادهاند.
ایشان، سالها پیش، از شاگردان من در کلاس زبان و ادبیات ترکی در دانشگاه صنعتی اصفهان بود و اولین تحقیق و پژوهش خود را به کنکاش در دو زبان ترکی و فارسی و استخراج بیش از یکهزار واژه ناب ترکی از دل زبان فارسی و شرح اتیمولوژی عالمانه آنها اختصاص داده و تحت عنوان « واژگان زبان ترکی در پارسی » منتشر نمود. در اندک زمانی، چنان در ترکی پژوهی پیش تاختند که علاوه بر تصحیح و چاپ چند جلد از « رسالات قارا مجموعه »، موفق به کشف و بازخوانی یکی از نسخههای خطی اصیل از همین مجموعه شدند و با عنوان « قارا مجموعه ـ 2 » به دست شیفتگان ادب ترکی رسانیدند. مجموعه گرانجای « قوتادغوبیلیک » را برای نخستین با از ترکی کهن شرقی به ترکی معاصر غربی آذری برگردانده و شرح دادند.
با شناختی که در چند سالهی اخیر، از توانائی و شایستگی ایشان در ادراک مفاهیم ادبی و انطباق دادههای زبانشناسی با فرمولهای ریاضی و فنی داشتم، میدانستم که به هر کاری دست بزنند. کاری کارستان و شایان ایقان و اطمینان خلق میکنند و خلق هیچ اثری توسط ایشان را شگفتانگیز نمیدانستم اما ذوق لطیف شاعری این دانشمند جوان فنی و احاطه چشمگیر ایشان به هر دو زبان ترکی و فارسی، بسیار مرا به حیرت و شگفت واداشت.
مجال سخن پیرامون آفرینش شعری و ابداعات نوین ایشان در « نصاب سرائی » بسیار گسترده است، اما از آنجا که قصد دارم خواننده را به خلوت کتاب فراخوانم، تنها به ذکر چند نکته مهم پیرامون « نصاب صادق » بسنده میکنم:
نخست آنکه: در این نصاب، واژه گزینی مد نظر بوده است و برای همین تماما از واژگان ناب و اصیل ترکی بهره گرفتهاند.
دوم آنکه : نوع بندی بدیعی در نصاب لحاظ کردهاند. نصاب موضوعی که در هر مصرع، کلماتی از یک جنس و خانواده آمده است و خواننده بخاطر کلمات پراکنده دیگر سر درگم نمیشود و نیز نصاب حرفی که در هر شعر تنها کلماتی با مطلع حرفی خاص را آوردهاند .
سوم آنکه: در انتخاب بحور و اوزان، دقت فراوان شده است و غالبا بحور منطبق با هماهنگی آوائی ترکی را برگزیدهاند.
چهارم آنکه: واژگان مورد استفاده در اشعار، دوباره همراه با مباحث اتیمولوژیک در مخزن لغات نصاب آورده شده و توسط ایشان شرحی عالمانه و گسترده داده شده است.
پنجم آنکه: مباحث نصابشناسی را بصورتی روان و جامع در ابتدای کتاب آوردهاند.
ششم آنکه: تقریباً در هر قرن، 2 یا 3 نصاب ترکی ـ فارسی یا بالعکس، منظوم شده است که با توجه به خلق اصطلاحات و لغات جدید، تعداد اندکی است. نصاب حاضر دارای لغاتی است که در نصابهای قبلی نبوده است.
بهره جوئی از همه زوایا و ظرایف زیبائی شناسانه شعری، استفاده بهینه از کلام، تسلط و مهارت استادانه به هر دو زبان ترکی و فارسی، شیفتگی و عشق لایزال به فرهنگ دیر پای ترکی، ذهن وقّاد و شمارشگر و . . . ، ابعادی هستند که در وجود ایشان به یکجا گرد آمدهاند و بیگمان خوانندگانی که کم و بیش با آثار قلمی ایشان آشنائی دارند، با اینجانب هم آواز خواهند بود که:
باش تا صبح دولتش بدمد
کین هنوز از نتایج سحر است