Dərd var, Qəm var, Kədər var
Aşiqanə şe′rdə yazdım sənə
Əlbətə yazdım!
Furmada həm möhtəvada,
Ən gözəl nəğmə yaratdım!
Amma sən məndən təranə gözləmə,
Gözlərimdə şo′lə, bir dərya qəzəb var!
Hardasan sən, hardasan yar!
Dərd var, qəm var, kədər var...
Gəl könül mülkümdə mehman olgilən,
Gör nə təhər var!
Mən ağır dövranların düzgün dili, düzgün əli,
Düzgün tüfəngi, həmdə düzgün şe′riyəm, bil!
Nəslimin göz yaşını sil!
Onlar odlardan çıxıblar,
Şahların boynun sıxıblar,
Səltənət qəsrin yıxıblar.
Mən bu nəslin şairi, düzgün dili,
Düzgün əli,
Düzgün tüfəngi,
Həmdə düzgün şe′riyəm, bil!
Mən fəzilət yaymağa gəlmiş ilahi qərzdaram!
Qərzimi qoy bir verim,
Ömrüm gödəlmiş, fürsətim yox!
Eşq haqqındır sənin,
Həmdə təranə.
Aşiqanə beytlər çox.
Gəl gözümdən bax cəhanə,
Gör bu dar-i dünyada çoxlu şəhər var.
Çox boyalar, rənglər, neyrənglər də,
Hər birində bir təhər var.
Hardasan sən, hardasan yar?
Dərd var, qəm var, kədər var...
Mavi Göz
Dünyanı mavi gözümlə seyr edən bir şairəm mən
Harda görsəm bir fəzilət,
Allam ətrafın,
Dolannam başına, pərvanə tək,
Yannam, kül ollam.
Şairəm mən,
Xeyrxahlıqdan danışsan,
Qeyrəti, təqvanı yaysan,
Qəddinə sözlər qoşaram,
Qamətin görəcək, coşaram!
Sən gözümdə çöb gəzəndə,
Alçalırsan, yan gedirsən!
Təbrizin mavi gözüylə dünyaları seyr edən bir şairəm mən
Hər nə seçsəm doğrudu,
Mavi gözüm, dərya gözüm var,
Damlalar onsuz yaşamaz.
Damlasan sən,
Alçalırsan, yan gedirsən.
Birlik
Dəniz ilə əgər bir yerdə olsan,
Damla bir dənizdir!
Deyilir Belə.
Qavutlar içindən qopan yel qavan,
Ayrı düşdüyüçün,
Verilir yelə.
Gəl söz birliyinə inanaq biz də,
İnsanlar qoparan tufana sarı-
Yönələk, qavuşaq bir yumruq olaq,
Gətirək bu yurda güllü baharı.
Bir say daha artdı bəhmən ayında,
Təbriz təqviminə, Təbriz adına.
Adlım bir say «oldu iyirmi doqquz»
Bu böyük dad imiş şah bidadına.
Tufanlardan qalxan xırda məş´əllər,
Qara zülmətlərin bağrın sökəcək,
Birgə atlanacaq, birgə qalxacaq,
Qara dumanları yerə tökəcək.
İnsanlıq bəzəyi
«Çehreye kərihe şahane xod ra beşnasid» adlı kitabın 1351-nci ildə gizlicə nəşri munasibətilə.
- 1 -
Qoy mənim nəslim bağırsın,
İmdada insan çağırsın.
Sən də şahlar şahının dərgahına çirkin üzün sürt,
«Kuruş» uydur,
Fəxr elə uydurma tarixə!
- 2 -
Bil, boğulmuş fəryadam mən,
Partlamış üsyan.
Mənim nəslim qəzəbdir, şo′lədir oddur.
Alavlanmış böyük bir e´tirazdır!
Söyləyir:
«İnsan!
Aman, son qoy fırıldaq almasın dünyanı,
Bəsdir,
Əbəsdir bu kələk qurma
Özün yorma
Mən insanlıq bəzəyi, Təbrizin bir qəhrəman gənci.
Budur, ardımca gəl, durma,
Damarımda mənim qan yox, axan atəş alavlanmış,
Bütün şahlar şahının qəsri də bu atəşə yanmış.
«Kərih üzlər» kitabın biz
Sənə yazdıq,
Oxu, hər bir şahın çirkin üzün tanı,
Mənim ardımca gəl durma,
Quraq bir başqa dünyanı.»
Son Nəfəsdə
Mən yaşda olanın gözü yoldadır
Qulağı səsdə,
Sanki dayanmışdır
Arxada uzanan
Şərəfli, şövkətl,
Uzun keçmişi
Uzaqlardan gələn xışıltılara
Bəşarət şafağın tökən səhərə -
Bağlaya, ölə...
Mən yaşda olanın gözü yoldadır,
Qulağı səsdə,
Şah babamın birdə
«Movla ya Əli» səsini duya!
Cənubdan şimala
Göylərdə uçan vertalyut görə,
Uçaqlar seyr edə,
İsmətli-namuslu ana-bacımı
Daşnakın cinayət caynaqlarından
Qurtara, ölə,
Bu son nəfəsdə.
Mən yaşda olanın gözü yoldadır,
Qulağı səsdə,
Yeni bir qiliqda «Sâhir»i tapsın.
Onun dirənişin muqavimətin,
Sâhiranə cəngi
Ürəyindən sızan zülal ahəngi,
Sübhün havasında, su pərdəsində,
Ağır-ağır ucan quşlar səsində,
Eşidə, ölə
bu son nəfəsdə.
Arzusuz-döyüşsüz qarğa deyiləm
Hər dona girsəm də
Yenə qartalam.
Səni də qartal tək görmək istirəm
Bu son nəfəsdə.
Aman aman! mənim xurma tel oğlum!
Kot-şalvara, pula Allah söyləyən,
Dini əyləncə edən,
Elə dönük çıxan,
Əmanət tanımaz, sədaqət bilməz,
Adını da qoyan «əmin! sədaqət!»
Həyasızcasına qarşıma çıxır
Üzümdən utanmır
Minnətdar üzü.
Ülkərə xor baxır,
İki hiz gözü.
Mən yaşda olanın gözü yoldadır
Qulağı səsdə,
Onuda dinləyə
Bu son nəfəsdə.
İclas gedişi
Tehran Danişgahı Ulum İctimai Danişkədəsi salonunda «Teori Zəban Azəri» mozuunda danışdığım munasibətilə.
Dizə çökdü mənim qarşımda danişməndlər, Təbriz!
Mənə qarşı duran nakəs
Nə Turandır, nə İrandır,
Fırıldaq işlədən alim numadır, təkcə şeytandır.
Görəydin kaş necə susdu
O satqın nimçə alimlər!
«-Sual ver!»
Söylədim üç dəfə,
Lakin kimsədən cınqır da çıxmaz!
Sanki ölmüşlər hamı!
Lal oldular, Təbriz!
İnan qurdum qala yıxmaz onu tufan,
Əsasi çünkü imandır.
Zaman, azər ayının dördüdür,
Yer də danişgah-i Tehrandır.
Salonda toplanıblar yüzlər alimlər
Nə alim, satqın amillər
Özünə Kəsrəvi tək azğını rəhbər seçən dillər.
Dəlillərlə danışdım
Müstənəd mə′ruzə verdim mən.
Siyasi etməyə qalxışdılarsa bir necə növçə
Mənim elmim dayandırdı bütün rəngi,
Və neyrəngi!
«Qara Məcmuə»ni kəşf etmişəm gəl!
Ağlıvı yığ başıva, nadan!
«Apustaq» türkcəsində incəlik var,
«Sümərcə» türkcəsin dinlə,
Oxu «Qasan»,
Bu tarixlər, təməddünlər yaranmış Təbriz üstündən.
Dedim, sonra:
Sübut etdim qəzəblə, hirslə, fəryadilə, Təbriz!
Salonda toplanan alımnumalar susdular birdən,
Bütün başlar aşağı
Tər basıb alnında ovbaşın.
Dedim:
«- Tərpən! danış! söylə! sual ver!»
Susdular alim numalar
Dinmədən öldü özünə Kəsrəvi tək azğını rəhbər seçən hər kəs.
Belə iclas quruldu,
Oğlunun elmi bütün iclası sardı
Mat-i məbhut qoydu tarixi.
Sənin oğlundu Düzgün, söyləyir elmim fəravandır,
Mənə düşmən nə Turandır nə İrandır,
Fırıldaq işlədən alim numadır
Təkcə şeytandır.
Sənə iclas gedişin yazmadı kimsə,
«Gözariş» vermədi heçkəs!
Özüm yazdım.
Rapordur bu,
Oxu,
İmza elə Təbriz.
Zərdüşt
Əski türk peyəmbəri «Zərdüşt»ün «Qaslar»ının tərcüməsini qurtardığım zaman.
Vətən! dinlə məni
Azadələr çoxdur sənin övladın içrə,
Qoymazlar alçalsın başın-
Dik dut, yeri!
Vətən!
Durma! amandır!
Xəsmi naməhrəm gəlir qoynunda yurd salsın,
Xəyalı var ki qalsın,
Cəhənnəm eyləsin yurdu.
Naxələflər də′vət etmişlər.
Bəli!
Pisdir, yamandır, bu.
Böyük azadə bir şair
Mənə vaxtında söylərmiş:
«Mənim arzum budur dünya bütün cənnət bağı olsun!»
Bugün sözləri topraqda düyünlənmiş!
Görürsən nə zamandır bu?
Vətən!
Ey səbrli yurdum!
Mənəm,
«Təbriz sütü əmmiş» deyirlər adıma dünyada, hər yerdə
Bütün dünyaya bağ saldım,
Gedib cənnət qayırdım hər yeri, yurdu,
Bugün gəldim sənə sarı,
Dedim:
«İrandı, Turandı,
Bura yurdumdu
Məndən sarı virandı.
Bura şərq ölkəsi,
Şərqin həvəslə çırpınan qəlbi,
Bu Azərbaycandır!
Oddur amacı,
Savalan tacıdır,
Şərqə dərin savlar gətirmişdir.»
Vətən!
Dik dut başın!
Durma, yeri!
Zərdüşt gəlməkdə,
Onun «qas»ları qaslanmaqdadır,
Savları savlanmış,
«Manisə»ləri gallanmış,
Yazılmış «yaznə»ləri, həm
«Apustağı» cilalanmış!
Yəqin et,
Söyləmə rüyadı, rüyalı gümandır bu.
İnan Təbriz
Mənəm təqdiri tə′yin etməyə qadir,
İnan Təbriz!
Onu çallam daşa,
Bir şişə bardaq tək
Yaman Təbriz.
Sənə sarı gəlib
Yollar kəsərəm mən, səni görrəm,
Səninlə qol boyun ollam,
Aman, Təbriz!
Məni Təbrizə «məmnui vurud» etmiş dəni yağı!
Onun bir pısqırıq fərmanına bax,
Əmrini seyr et!
Odur təqdir əsiri,
Mən ki yox!
Bircə dayan, Təbriz!
Səhəndin zirvəsində od qalanmışdı,
Donun yığmış qara zülmət,
Qıraqda çulqalanmışdı,
Dünən bildim.
Budağlarda yatan əcdadımın qanı
Damarımda axıb,
Hər bir zaman, Təbriz.